1979 жылы 19 қыркүйекте жабайы еуропалық флора мен фаунаны және табиғи мекендейтін ортаны қорғау туралы конвенция (Берн конвенциясы) Бернде жасалды. Ол 1991 жылы 25 қарашада Болгария Республикасының Ұлы Ұлттық Жиналысының шешімімен бекітіліп, 1995 жылы жарияланды. Бұл жұмыста 1998 жылғы 5 наурызда Конвенцияның I қосымшасына енгізілген Болгария флорасының өсімдіктерінің жүйелік құрылымы мен экологиялық және биологиялық сипаттамалары толықтырылып сипатталған. 47 ұрпағы мен 34 отбасының 55 түрі Болгарияның ең жоғары флорасының қатаң қорғауына ие екендігі анықталды. Walter-у бойынша флораның биологиялық түрлері, тіршілік формалары және геоэлементтері талданады. Болгариядағы түрлердің биіктік белдеулері бойынша және елде қабылданатын флористикалық аймақтар мен субариялар бойынша таралуы ұсынылған, ал бұл өсімдіктердің әртүрлі экологиялық топтарға қатысы көрсетілген. Зерттелетін түрлердің сақталу маңыздылығы ұлттық және халықаралық құжаттар мен заңнама негізінде жасалынған.

Иттер, басқа үй жануарларының арасында, кеңінен танымал. Қазіргі уақытта иттер адам қызметінің барлық түрлеріне қатысады: қорғау, аң аулау, әртүрлі іздестіру шаралары, жетек-иттер, серіктес-иттер. Алайда иттер жұқпалы аурулармен жиі зақымданады, бұл ретте көптеген аурулар адамның өзіне де қауіп төндіреді (антропозооноздар). Иттердің ауру топтарының анықталған тізіміне қатысты сырқаттанушылығына талдау жүргізілді: инфекциялық (әр түрлі этиологиялар), инвазиялық (әр түрлі этиологиялар), ішкі жұқпалы емес, хирургиялық, гинекология және акушерлік. Иттердің жұқпалы емес ауруларының үлесіне шамамен 90% келеді; иттердің жұқпалы және паразиттік (инвазиялық) аурулары 10% құрайды. Инфекцияның негізгі берілу жолдары белгілі бір эпизоотия қоздырғышын тасымалдаушы болып табылатын ауру жануарлармен аэрогенді және тікелей байланыс болып табылады. Ішкі жұқпалы емес аурулардың арасында кездесу жиілігі келесі көрсеткіштермен сипатталады: жүрекқантамыр жүйесінің аурулары – 19%, тыныс алу жүйесінің аурулары – 37%, иттердің ас қорыту жүйесінің аурулары – 44%. Аурудың кейбір топтары үшін иттердің жасы, тұқымдары «осал жері» болып табылады, аурудың ауырлығын жиі анықтайды, бұл ағзаның физиологиялық, генетикалық ерекшеліктеріне байланысты. Иттер ауруларының алдын алу шараларын сақтаудың маңыздылығы (вакцинация, мерзімді дәрігерлік тексеру), тәлімбақтың салауатты өмір салты, дұрыс тамақтану - иттердің иелеріне арналған негізгі ұсыныстар.

Бұл мақала Қазақстанның қазіргі климаты және 1941 жылдан бастап 2018 жылға дейін әр 10 жылдағы климат компоненттерінің өзгеруіне арналған. Өзгерістер бойынша орташа жылдық температура, жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері, төтенше жауын-шашынның үлесі, тәуліктік максималды температурасы, жылу толқындарының жалпы ұзақтығы, аязды, ыстық және жаңбырсыз күндердің арақатынасы қарастырылады. Сонымен қатар мақалада сонымен қатар географиялық ақпараттық жүйелердің қазіргі жай-күйіне, олардың қазіргі әлемнің мәселелері мен мәселелерін шешуге қатыстылығына қысқаша талдау берілген. ArcGIS бағдарламалық пакетін, оның әртүрлі мәліметтер базасымен жұмыс істеу мүмкіндіктерін және осы географиялық ақпараттық жүйені климаттық деректерді талдау үшін қолдануды қарастырады. ArcGIS ауа-райын болжау процесін жеңілдету үшін тақырыптық карталарды құра алады, заңдылықтарды анықтайтын аналитикалық жүйе бола алады, болып жатқан өзгерістерді, олардың себептері мен салдарын зерттейді және жағдайды тіркеуді есепке алу жүйесі ретінде әрекет етеді.

Бұл мақалада экономикалық мамандықтардың студенттерін экономикалық ойлау деңгейлерін дамыту мақсатында оңтайландыру мәселелерін қалай шешуге болатындығын оқытуда математикалық модельдерді қолданудың рөлі мен орны ашылады. Математиканы оқытудың негізгі мақсаттарына қарапайым нақты құбылыстардың математикалық модельдерін құру, берілген модельдерге сәйкес құбылыстарды зерттеу, модельдердің қосымшаларын құру дағдыларын қалыптастыру кіреді. Бұл мақсатты іске асырудың бір құралы - математикалық модельдеу әдісі. Математикалық модельдеу сөздің тар мағынасында нақты физикалық, химиялық, технологиялық, биологиялық, экономикалық және басқа процестердің теңдеулері мен теңсіздіктері түрінде сипаттаманы білдіреді. Әр түрлі процестерді талдау және синтездеу үшін математикалық әдістерді қолдану үшін бұл процестерді математика тілінде суреттей білу керек, яғни оларды теңдеулер мен теңсіздіктер жүйесі түрінде сипаттау қажет. Модель құру кезінде мұндай ойлау әрекеттері оның дамуына ықпал ететін синтез, салыстыру, жіктеу, жалпылау арқылы талдау ретінде қолданылады. Математикалық модель құрастыру, тапсырманы математика тіліне аудару студенттерді болашақ кәсіби қызметінде нақты процестер мен құбылыстарды модельдеуге дайындайды. Математикалық модельдеу қызметтің экономикалық және ғылыми саласында ерекше рөл атқарады.

Су тасқыны табиғи апаттар арасында жиілікте, масштабта және жыл сайын мүлікке зиян келтіруде бірінші орын алады. Осылайша, аумақты су басуды уақтылы болжау мәселесі бүгінгі күні өзекті болып табылады. Су тасқыны мониторингінің негізгі міндеттерінің бірі жергілікті жердің жедел жерсеріктік түсірілімі, су басқан аумақты талдау, су деңгейін өлшеу, апат ауқымын бағалау болып табылады. Бұл жағдайда геоақпараттық жүйелер сандық карталарды пайдалана отырып, көп өлшемді деректердің үлкен көлемін өңдеуде артықшылықтары бар. ГАЖ қоршаған ортаға кешенді әсерді болжау және бағалау жүйесін айтарлықтай жеңілдетуге, аномалияларды жедел анықтауға, оларды жою жөнінде қажетті шаралар қабылдауға мүмкіндік береді. Олардың функционалдық жүйесі бар және оңай іске асыру. Бұл мақалада басқару саласындағы геоақпараттық жүйелерді пайдалану мәселелері мен перспективалары қарастырылады. Қолжетімді бағдарлама ретінде Есіл өзенінің мысалында су басу аймақтарын болжаудың интерактивті тақырыптық карталарын құру бойынша жұмыс жүргізіліп жатқан ArcGIS алынды.

Дайын тағамдардың екі атауына арналған рецепт әзірлеу нәтижелерін ұсынады. Әзірлеу жануарлар мен өсімдіктерден алынатын шикізатты ғылыми негізделген іріктеу, сонымен қатар Microsoft Office Excel 2007 көмегімен формулалардың оңтайлы құрамын кейінгі модельдеу принципіне негізделген.
Азық-түлік өнімдерінің құрамына қойылатын заманауи талаптарды ескере отырып, оңтайландыру өлшемі энергияның минималды мәнін таңдады. Бұл жағдайда ақуыздың, майдың, көмірсулардың, ылғалдың, шикі еттің мөлшеріне шартты шектеулер қолданылды.
Жинақталған рецепттер сапалық сипаттамалары бойынша бағаланды. Олардың құрамында белоктардың жеткілікті жоғары мөлшері бар екендігі анықталды, олардың арасында жануарлар мен өсімдіктер де бар. Дайын тамақтану төмен калориялы, құрамында өсімдік талшықтары, дәрумендер, минералдар бар.
«Күріш пен көкөніс қосылған сиыр еті бұқтырмасы» және «бұршақ пен көкөніс қосылған бұқтырылған шошқа еті» өндірісін ұйымдастыру жоғары сұранысқа ие жоғары сапалы өнімдердің түрлерін кеңейтеді.

Ластаушы заттардың әрдайым артуы жыл сайын су объектілерінің ластануын талдаудың химиялық әдістерін қиындатады, бұл сонымен бірге үлкен қаржылық шығындарды талап етеді, сондықтан ластаушы заттардың экожүйелерде болуын анықтау үшін биологиялық индикатор көбейе бастады, бұл жедел, ақпараттық және сенімді диагностикалық әдіс, онша қымбат емес және еңбекті көп қажетсінетін химиялық әдістермен салыстырғанда еңбек сыйымдылығы. Солтүстік Қазақстан облысында (СҚО) көптеген ағзалардың тіршілік ету ортасы болып табылатын су ресурстарының үлкен аудандары бар, сонымен қатар халықтың ауылшаруашылық қажеттіліктері үшін ауыз су ретінде пайдаланылады, сонымен су қоймасының ерекше қажеттіліктерге жарамдылығын бағалау өте маңызды. Мақалада Қызылжар ауданының көлдерін биоиндикация әдісімен зерттеу нәтижелері келтірілген. Макрофиттердің таксономиялық құрамы анықталды. Жаккар коэффициентінің көмегімен өсімдіктер түрлерінің ұқсастығы анықталды, гидромакрофиттердің флоралық құрамына сүйене отырып зерттелген көлдердің су сапасына баға берілді.

Қазқстан Республикасында туберкулезді интеграцияланған бақылаудың ұлттық бағдарламасы амбулаториялық және стационарды алмастыратын көмек басымдығымен туберкулезбен ауыратын науқастарды тиімді емдеуге қол жеткізуге, К/ККДТ ТБ жұқпасының таралуының алдын алуға мүмкіндік береді. Қазақстан Республикасында туберкулезді интеграцияланған бақылаудың стратегиялық бағыты пациентке-бағытталған тәсіл негізінде қамту болып табылады: 2020 жылға қарай пациенттердің кемінде 75% амбулаториялық емдеу. Солтүстік Қазақстан облысында туберкулезге қарсы қызметтің интеграциясы жоспарлы түрде жүргізілуде. 2014 жылдан бастап 245 туберкулезге қарсы төсек-орын қысқартылды және 2019 жылдың шілдесінен бастап төсек қоры 280 төсек-орынды құрайды.
СҚО аудандары деңгейінде БМСК туберкулезге қарсы қызметінің интеграциясы облыстың барлық орталық аудандық ауруханаларында туберкулезге қарсы кабинеттер ашу арқылы жүргізілді. Ұлттық стратегияға сәйкес облыста жыл сайын туберкулезбен ауыратын науқастарды амбулаториялық емдеумен қамту кеңейіп келеді.
2015 жылдан бастап «Облыстық фтизиопульмонология орталығы» ШЖҚ КМК стационарды алмастыратын технологиялар аясында диспансерлік бөлімше базасында мобильді тікелей бақыланатын емдеу (ТБЕ) енгізілді, туберкулезге қарсы препараттарды (ТҚП) үйге жеткізуді және қабылдауды бақылайтын арнайы оқытылған ТБЕ мейірбике-химизатор штатына кіреді.

Топырақ Солтүстік Қазақстан облысының негізгі табиғи байлығы, оның негізінде ауыл шаруашылығы өндірісі дамыған. Экологиялық мәселенің бірі қарашірік құрамының қысқаруы, яғни заттардың биологиялық айналымдарының бұзылуынан туындаған топырақтың табиғи құнарлылығының кемуі болып табылады. Тың жерлерді игеру жылдары және кейінгі уақытта ең жақсы құнарлы жерлер жыртылған ғана емес, сонымен қатар аз өнімді жерлердің көптеген аймақтары да ұшырады.
Жұмыста Солтүстік Қазақстан облысы Қызылжар ауданының жекелеген ауылдық округтерінің егістік жерлерінің жай-күйі, атап айтқанда топырақтың сапалық қасиеттері (механикалық құрамы, қышқылдығы, гумус қабатының биіктігі) қарастырылады. Солтүстік Қазақстан облысы Қызылжар ауданының бес ауылдық округ аумағында егістік жерлердің үлгілері іріктелді. Топырақтың физикалықхимиялық қасиеттері топырақ жамылғысының жай-күйін айқын көрсетіп, олардың құнарлылығын анықтайды.
Зерттеу нәтижелері Қызылжар ауданының көптеген ауылдық округтерінің егістік жерлері барлық дақылдарды өсіру үшін қолайлы екенін, топырақты арнайы жақсартуды қажет етпейтінін көрсетті, бірақ құнарлылығын сақтау үшін органикалық тыңайтқыштарды жеткілікті мөлшерде енгізу қажет екенің көресетті. Топырақтың қышқылдығы негізінен бейтарап, бұл өсімдіктердің нейтрофильді санатына сәйкес келеді. Зерттеу мақсатты түрде мелиоративтік іс-шараларды жүзеге асыруға және аудан аумағындағы топырақты пайдалануға мүмкіндік береді.

Тарихи хрониканы талдау негізінде Солтүстік Қазақстанның климаттық сипаттамаларының өзгеруінің үрдістерін бақылауға әрекет жасалды. Бір жарым жүзжылдықтағы уақыт аралығында мұндай өзгерістер анық көрінеді. Өңірде орташа жылдық температура айтарлықтай артты. Өңірдің климаты жеңілдетілді және оның жалпы сипаттамасы «шұғыл континентальдық» - дан «континентальдық» - ға айналды. Жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері айтарлықтай артты. Фенологиялық көрсеткіштер өзгерді: неғұрлым кеш мерзімде (шамамен 1-2 апта) су айдындарында қар жамылғысы мен мұз төселініп, ерте уақытта қар мен мұз жамылғысы жоғала бастады. Аймақтағы табиғи және антропогендік апаттардың күн белсенділігі циклдерінің ырғағымен және ауа райы – климаттық жағдайлармен байланысы анықталды. Осылайша, Тарихи апатты өрттер күн белсенділігінің максимум дәуірінде болды. Және, керісінше, апатты су тасқыны негізінен Күн белсенділігінің минимумы дәуірінде болған. Өңір климатының континенттілігін азайту бағытында одан әрі өзгерістер болжануда. Мұндай болжамның есебі өндірістік қызметті жоспарлау тұрғысынан өзекті.

Мектептегі білім берудің негізгі міндеттерінің бірі – математикалық, бұл әр түрлі бөлімдер мен мазмұндық сызбаларды зерттеуде оқытудың қолданбалы және практикалық бағытын нығайтуға айналады. Алайда, оқу-әдістемелік әдебиеттер мен білім беру ұйымдарының оқу бағдарламаларын талдау қазіргі мектептерде математиканы оқытудың қолданбалы бағытын жүзеге асыруға бағытталған мазмұны, формалары, әдістері мен оқу құралдарын бағыттау мәселесі бар екенін көрсетті. Математика бойынша мектеп курсының көлемі мен мазмұны жағынан маңыздыларының бірі дәстүрлі геометрия болып табылады. Геометрия, көріну қабілетіне қарай, оқу процесінің қолданбалы бағытын жүзеге асырудың үлкен әлеуеті бар мектептегі білім беру пәні болып табылады, геометрияда теориялық және практикалық принциптерді негіздеудің қатаң логикасы олардың көрнекіліктерімен біріктірілген. Бұл мектепте геометрияны оқытудың қолданбалы бағытын жүзеге асыруды қамтамасыз ету үшін қандай дидактикалық құралдарды пайдалану керек деген сұрақ туындайды. Тәжірибеге бағытталған құрылым құру үшін геометриялық тапсырмалар қарастырылған.

Технология дамыған заманда адам ауруларының көпшілігі «жасаруда». Бұл жасаруда ағзадағы «Д» дәрумені мөлшерінің аздығы немесе тапшылығының орны жоқ емес. Экономикасы дамыған елдерде бұл дәруменнің адам ағзасындағы маңызы жан-жақты зерттелген, дегенмен біздерге соңғы 20 жылға дейін бұл «күн дәруменінің» тек тірек-қимыл жүйесіндегі орны белгілі болды. Бүгінгі күнде «Д» дәрумені жеткіліксіздігі мен тапшылығы балалардағы рахит ауруының себепшісі ғана емес, сонымен қатар жүрек-тамыр жүйесі аурулары, иммундық жүйе бұзылыстары, метаболиттік синдром және ісіктік аурулар арасындағы тікелей байланыс дәлелді медицинада рандомизирленген және когортты зерттеу әдістерімен дәлелденген.Соңғы деректерге сүйенсек, әлемнің жартысында «Д» дәруменінің тапшылығы анықталған. Соның ішінде Қазақстан халқының 90% «Д» дәрумені жеткіліксіздігі мен тапшылығы себебінен түрлі аурулардан зардап шегуде. Солтүстік аймақ тұрғындарының «Д» дәрумені жеткіліксіздігі мен тапшылығы қауіп тобының алдыңғы қатарында болуының бірден-бір себебі – қыс мезгілінің салыстырмалы түрде ұзақ болуы есебінен жыл бойында күн көзінің аз болуы. Екінші ретте еңбек ету стилінің өзгеруі: өткен ғасырдың қол еңбегін бүгінде автоматтандырылған техника іске асыруда және адамдар жиі ой еңбегімен, яғни күн көзінен таса – офистік мекемелерде қызмет етуде. Бұл жұмыста «Д» дәрумені жеткіліксіздігі мен тапшылығы салдарынан туындаған ағзадағы әртүрлі аурулармен корреляциясы қысқаша баяндалады және Петропавл қаласы тұрғындарының «Д» дәрумені жеткіліксіздігі мен тапшылығының соңғы жылдағы сараптамасы көрсетіледі.

Зерттеу нысаны қаржылық және стратегиялық жоспарлау жүйесіндегі сән-салтанат салығының қызметі болып табылады.
Зерттеу пәні «салтанат», «сән-салтанат салығы» дефинитивтері, стратегиялық менеджменттің жұмыс істеу принциптері, сондай-ақ «ақпараттық қоршаған орта» сән-салтанат салығы болып табылады. Мақалада «Сән-салтанат» терминінің, сән-салтанат салығының, қаржы саясатының, стратегиялық жоспарлаудың әртүрлі көздері зерттеледі. Авторлар әр түрлі ғалымдар мен классиктердің тәжірибелерін қарастырады және талдайды, жоспарлау мен соңғы нәтиже арасындағы байланыс туралы ақпарат береді. Жаңа салықты қабылдау үшін сараланған шешімнің орындылығы негізделеді, сонымен қатар стратегиялық қаржылық жоспарлаудың мысалдары келтіріледі. Салыстырмалы талдау және салыстырмалы-құқықтық әдіс зерттеудің әдіснамалық базасы болып табылады. Авторлар сән-салтанатқа салық енгізген жағдайда қаржылық және стратегиялық жоспарлау әсерінің маңыздылығы бойынша өз тұжырымдары мен ұсыныстарын талдайды.

Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы негізгі іргелі қағидаттарға негізделеді, олардың арасында келісім-шарт бостандығы ерекше орын алады. Келісім-шарт бостандығының қағидаты – бұл азаматтық-құқықтық қатынастарға қатысушыларға өз қалауы бойынша және олардың мүдделері үшін азаматтық-құқықтық шарт жасасу шарттарын айқындау мүмкіндігі. Мақалада келісім-шарт бостандығы қағидатын құқықтық реттеудің ерекшеліктері қарастырылған. Бұл принцип нарықтық экономиканың құқықтық негізін анықтайтын жеке құқықтық қатынастарды реттеудің маңызды бастауы ретінде қарастырылады. Қолданыстағы қазақстандық заңнама келісім-шарт міндеттемелерін орындаудың барлық кезеңдерінде келісім-шарт бостандығы қағидатының кепілдіктерін белгілейді, сонымен қатар осы қағидатты шектеудің лимиттерін белгілейді.
Бұл мақалада келісім-шарт бостандығы қағидасының қазіргі проблемалық мәселелеріне қысқаша талдау берілген. Авторлар азаматтық заңнамадағы олқылықтар мен қарама-қайшылықтарды анықтады, проблемаларды шешуге бағытталған бірқатар теориялық тұжырымдар мен практикалық ұсыныстар, ұсынылған нұсқалар мен нормаларды Қазақстан Республикасының заңнамасында шоғырландырудың мүмкін жолдарын тұжырымдады.

Криптовалюта – соңғы жылдардағы инновациялық жетістік. Қазіргі уақытта криптовалюта түрлі мемлекеттерде құқықтық формаға ие болады. Олар қаржы жүйелерінде өз орныналады және оған объективті себептер бар. Бұл мақалада сандық валюта мәртебесін анықтаудың негізгі экономикалыққұқықтық тәсілдері берілген. Зерттеудің мақсаты - криптовалюта сының мәртебесін заңнамалық реттеуге көзқарастың нұсқаларына нықтау. Цифрлық экономикадағы блокчейн технология сын реттеудің дамуымен перспективаларына, оны пайдаланудың негізгі артықшылықтарымен кемшіліктеріне талдау жүргізілді. Ұсынылған мақалада заманауи сандық технологияларды реттеу механизмін бағалау мақсатында салыстырмалы талдау, логикалық зерттеу әдістері қолданылады. Криптовалюта нарығын реттеудің халықаралық тәжірибесі зерттелді, оның құқықтық табиғатын анықтау тәсілдері талданды. Қазақстанда криптовалюталарды реттеу ерекшеліктері атап өтілді, бизнес, мемлекет және азаматтар үшін сандық технологияларды енгізудің маңызы анықталды. Мақалада сандық ақшаны пайдалану мен байланысты қатынастарды құқықтық реттеу қажеттілігі негізделеді.

Қазіргі уақытта, қарыз алушылардың несиені қайтару бойынша өз міндеттемелерін орындамауы банктер ҚР қолданыстағы заңнамасының жетілдірілмеуімен байланыстырады. Банкирлердің пікірінше, ол тез өндіріп алу процесін қамтамасыз етпейді. Қарыз алушылар жағдайды банктік қарыз шарттарының тиімсіз және ашық емес талаптары тұрғысынан бағалайды. Мемлекеттен өз құқықтарын қосымша қорғауды талап етеді. Заңгерлер мен экономистер банк пен клиент тең емес екенін дәлелдеді. Бірінші қадам осы теңсіздікті ресми мойындау болды. Бұл банк пен оның клиентінің жағдайын теңестіру үшін ынталандыру болып табылады. Азаматтық қоғам тұтынушылық кредит беру туралы арнайы заңдарды қажет етеді. Клиенттің мүдделерін қорғауға арнайы институттар қол жеткізеді. Дамыған елдердің тәжірибесінде клиенттер мен банк арасындағы дауларды шешу үшін органдар құрылған. Бұл Қазақстан жағдайында қолданылады.

Бүгінгі таңда мәдени-тарихи туризм - туризмнің ең танымал және жаппай түрлерінің бірі болып есептеледі. Бүкіл әлемде сияқты, біздің елде де мәдени туризм жеке бағытқа бөлініп, жыл сайын одан әрі дамып келе жатыр. Қазақстан - көптеген тарихи және мәдени, географиялық ескерткіштері бар, тарихи және мәдени мұраға бай мемлекет, ал бұл мәдени туризмнің сәтті дамуының кепілі. Осыған орай, мәдени-тарихи мұраны мәдени туризмді дамыту үшін белсенді қолдану, тарихи және мәдени ескерткіштерді туризм инфрақұрылымының маңызды бір бөлігі ретінде қарастыру қажет. Мәдени әлеуетінің негізгі тетіктерінің бірі, кез-келген халықтың қалыптасу тарихын, этно-мәдени ерекшеліктерін ұрпақтан-ұрпаққа жеткізіп, сақтап, насихаттап отыратын мекеме - музей. Сондықтан, мақала Солтүстік Қазақстан облысында мәдени-тарихи туризмнің дамуындағы музейлердің орны мен ролін анықтауға арналған. Музей ел тарихын ғана көрсетіп қоймайды, мәдени даму деңгейі туристік нарықта нақты өңірдің қолайлы имиджін жасау үшін де пайдаланылуы мүмкін. Музей – еліміздің мәдени-тарихи квинтэссенциясы экспозициясының орны. Сондықтан, республикамыздың Солтүстік өңіріндегі музейлердің маңыздылығын анықтай отырып, олардың мәдени-тарихи туризмнің дамуында қандай орын алатындығы көрсетіледі.

Ақынның шығармашылығы тұтас ұрпақтың дүниетанымдық ерекшеліктеріне, әсіресе уақыттың барлық ауытқуларын басынан кешірген революциямен жасты ұрпаққа негіз бола алады. П. Васильев өз шығармашылығында екі мәдениеттің: орыс және қазақ мәдениеттернінің ерекшеліктерін ғана емес, сонымен бірге қуатты өзгеруден бейсаналық құмарлыққа дейінгі уақыттың ауытқуларына назар аударды. Талдау үшін таңдалған «Қасапшылар» поэмасы кейінірек П. Васильевтің лейтмотивіне айналған жаңа өмірге қайта оралу идеясын мифопоэтикалық тұрғыда жинақтайды. Мақаланың материалдары XX ғасырдағы орыс әдебиетінің тарихын зерттеуде, сонымен қатар жалпы білім беретін мектептерде әдебиет және қосымша сабақтарда аймақтық компонентті зерттеу үшін қызықты болуы мүмкін.

Ғылыми мақалада Қазақ өлкесінің тұңғыш Төтенше комиссары, Қазақстанда Кеңес өкіметін орнату және нығайту жолындағы күрестің көрнекті басшысы, республиканың мемлекет және қоғам қайраткері Әліби Жангелдиннің өмірі мен қоғамдық-саяси қызметі жайында айтылған. Көрнекті тұлғаның туып-өскен және білім алған ортасы, саяси көзқарасының қалыптасуына әсер еткен факторлер мақалада жан-жақты қарастырылған. Сонымен қатар, 1910-1912 жылдары Еуропа мен Азияның, Таяу Шығыс пен Африканың көптеген елдерін аралап, олардың тұрмыс-тіршілігі, мәдениеті, сол елдердегі болған саяси ахуал жайында көп мәліметтер жинақтаған. Мақаланы жазу барысында мәселенің мәнін ашу үшін бірқатар ғылыми еңбектер айналымға енгізілді. Бұл материалдар Әліби Жангелдиннің қоғамдық-саяси қызметі жайында терең мағлұмат алуға және ғылыми мақала мазмұнының жан-жақты ашылуына мүмкіндік берді.

Көркем әдебиетте сөздер нақтылы тура мағынада емес, ауыс мағынада, астарлы түрде қолданылады. Сондықтан көркем әдебиет тілі бейнелі, мәнерлі болып келеді. Мақалада С. Мұқановтың авторлық қолданыстары, яғни окказионализмдер зерттелген. Жазушы тілдік-стильдік құралдарды таңдап, екшеп, түрлендіріп қолдануда шеберлік танытқаны зерделенеді. Бұл тіркестердің мағынасы фразеологиялық сөздікте көрсетілмеген. Бұл тіркестер контекст қалауына қарай стилистикалық нормаға сай келетіндігі сараланған. Сонымен қатар, әдеби тіл нормалары сақталғаны айқындалған.
Мақалада автордың өзіндік қолтаңбасы айқын танылатыны айшықталған. Стилистикалық тұрғыдан қарағанда авторлық қолданыстағы фразеологизмдердің қандай мақсатта қолданылып тұрғаны көрсетілген. Шығармаларда окказионализмдер ойды жан-жақты мәнерлі, көркем түрде жеткізу үшін қолданылатыны зерделенген. Олар автордың жеке дара стилін, ерекшелігін танытуда маңызды рөл атқаратыны қарастырылған. Автор тұрақты тіркестер жазушының көзқарасын, идеясын, суреттеп отырған кейіпкерінің ішкі жан дүниесін, болмысын таныту мақсатында да қолданылады деген тұжырымды ұстанады.

Зерттеудің мақсаты қазіргі экономикалық жағдайларда коммерциялық банктің қаржылық саясатын оңтайландыру бағыттарын анықтау болды. Пайданы қалыптастыру және бөлу саласындағы коммерциялық банктің қаржылық саясаты өзегіне алынды. Зерттеу объектісінің қаржылық жағдайына талдау жүргізілді. Ерекше назар циклдік және күтпеген оқиғалардың туындауына аударылды. Н. Талебтің «Черный лебедь» кітабынан күтпеген және қиын болжанатын оқиғалардың пайда болуы туралы мысал келтірілген. Банктің қаржылық талдауынан кейін банктің таза пайдасы күтпеген және өте үлкен өсімнен кейін төмендегені анықталды. Одан әрі таза пайданың төмендеуі оның күшті өсуінен кейін бір жыл бұрын қатты теріс салдарларға ұшырамайтыны туралы қорытынды жасалды. Сондай-ақ тікелей емес, ұзақ мерзімді перспективада Банктің таза пайдасының өсуіне ғана емес, жалпы оның активтерінің өсуіне әсер етпейтін жанама өсу әдістері әзірленді.

Бұл мақалада Қазақстанда крипто валютасының құқықтық мәртебесі қарастырылады. 2009 жыл электрондық ақша нарығының криптондық валюта деп аталатын жаңа валютасының болуымен ерекшеленді. Ол өзінің мақсатты аудиториясын тез тапты. Жергілікті топтар арасында біртіндеп тарала бастады. Жаппай мемлекеттік бақылауды болдырмауға мүмкіндік беретін блоктардың тізбектерінен ерекшеленетін жүйе сандық экономикада фрилансерлер арасында үлкен табысқа ие.
Қазақстан Республикасында заңнамамен крипто-валюта айналымын реттейтін нормалар белгіленбеген, бірақ бұл олардың тыйым салынғанын білдірмейді. Еркін пайдалануда сандық ақша қаражаты азаматтық құқықпен реттелетін ақша операцияларының құрамына кіреді. Демек, криптомонеттердің номиналы бола тұра, жылжымалы және жылжымайтын мүлікті оңай сатып алуға, мәмілелер жасауға және т.б. болады.
Бүгінгі күні көптеген елдер сандық ақша бірлігі ретінде крипто валютасын тануды бастайды және өз елінің аумағында оның айналымын реттегіштерді орнатады.
Қазіргі уақытта Қазақстанда крипто-валюталарды реттеу бойынша заң нормаларының болмауына байланысты құқықтық мәртебе Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі анықталуы мүмкін.

Осы мақалада жергілікті өзін-өзі басқарудың дербес бюджетін енгізген аудандық маңызы бар 4 қала және Солтүстік Қазақстан облысының 47 ауылдық округі бюджетінің кіріс және шығыс бөлігін талдау негізінде авторлар оларды шешу бойынша кейінге қалдыруға болмайтын шараларды талап ететін бірқатар мәселелерді анықтады, атап айтқанда кіріс бөлігін арттыру үшін көлік құралдары иелері базасының бірыңғай жергілікті желісін құру және осы базаға аудандық маңызы бар қалалар мен ауылдық округтер әкімдіктеріне қол жеткізу, әділет органдары мен мемлекеттік кіріс және т.б. органдар базасында аудандық маңызы бар қалалар мен ауылдық округтер азаматтарының жер учаскелері мен мүліктерін салыстырмалы тексеріс жүргізу. 2018-2020 жылдарға арналған Солтүстік Қазақстан облысының аудандық маңызы бар қалалар мен ауылдық округтер бюджеттеріне жоспарланған түсімдердің серпінін талдау негізінде авторлар барлық әкімшілік-аумақтық бірліктерді шартты түрде төрт топқа бөлді: 1-топқа (5,8%) кіріс бөлігінің едәуір (20%-дан астам) оң динамикасын жоспарлаған әкімшілік-аумақтық бірліктер жатады, 2-топқа (56,9%) кіріс бөлігінің болмашы (20%-дан кем) оң динамикасын жоспарлаған әкімшілікаумақтық бірліктер енгізілді, 3-топқа (25,5%) бюджетке салықтық және салықтық емес түсімдердің болмашы (20%-ға дейін) теріс динамикасын жоспарлаған әкімшілік-аумақтық бірліктер құрады және 4- топқа бюджетке салықтық және салықтық емес түсімдердің айтарлықтай (20%-дан астам) теріс динамикасын жоспарлаған әкімшілік-аумақтық бірліктер кіреді.

Қазақстанның қазіргі даму кезеңінде экономикалық реформалардың басты бағыттарының бірі экономикалық өсудің жоғары қарқынын қамтамасыз етуге және экономиканың тиімділігін арттыруға бағытталған мемлекеттің инвестициялық саясатын әзірлеу және іске асыру болып табылады. Мемлекет экономикасына шетелдік инвестицияларды тарту және тиімді пайдалану Қазақстанның шет елдермен өзара тиімді экономикалық ынтымақтастығы бағыттарының бірі болып табылады. Бұл шекара маңындағы өңірлерге ерекше қатысты.
Шекара маңындағы ынтымақтастық-өзара іс-қимыл жасайтын өңірлердің жақындығы мен көршілігімен негізделген өңіраралық ынтымақтастықтың ерекше бір түрі. Шекара маңындағы аумақтар көршілес елдердің экономикасын дәстүрлі өзара қарым-қатынастармен де, шаруашылықтың нарықтық дамуы барысында туындайтын жаңасымен де байланыстырады.
Мақалада Қазақстан-Ресей экономикалық ынтымақтастығының негізгі аспектілері, сондай-ақ Ресей бизнесмендері үшін Солтүстік Қазақстан облысында инвестициялаудың басым бағыттары талқыланған.
Солтүстік шекара маңы аймағының экономикалық дамуына жүргізілген талдау негізінде бірлескен Қазақстан-Ресей жобаларын іске асыру барысы туралы ақпарат берілді.

Қазіргі кезде қалыптасқан жағдайда оқыту үдерісіне жаңа екпін беріледі: білім алушы орталық буынға және оның мүдделеріне айналады.
Осы мүдделерге сүйене отырып, біз мұғалімнің іс-әрекетінің мүлдем өзгеше алгоритмін құрудамыз, атап айтқанда: шет тілін үйрену үшін қолайлы орта жасаймыз. Оған мотивацияны күшейту, оқыту әдістерін оңтайландыру және технологияларды қолдану арқылы теңтүпнұсқаға барынша жақын бір деңгейлі топтар мен коммуникативтік жағдайды ұйымдастыру арқылы психологиялық кедергіні алып тастау жолымен қол жеткізіледі. Мұғалімнің білім алушыларды салауатты бәсекелестік арқылы бірбірімен тұрақты диалогқа тартуға бағытталған қызметі, өзінің диалогтық әріптестерінің жағдайларын сақтау, оны тьюторға және тең құқылы серіктестікке айналдырады.
Сабақ өткізудің жаңа, стандартты емес нысандары тілдік оқытудың, өнер мен мәдениеттің бірқалыпты бірігуін қамтамасыз етеді, оқу жағдайын нақты жағдайға айналдырып, оны коммуникативтік кеңістіктің бір бөлігіне айналдырады. Білім алушылардың шынайы қарым-қатынасын пайдалану тәжірибесі әр уақытта олардың тіл білімін тереңдетеді және жетілдіреді. Осы зерттеу шеңберінде қарастырылатын барлық оқу іс-әрекетінің түрлері, әсіресе командалық оқыту форматында оларды жақсы біріктіреді. Өнер, әлеуметтендірудің қуатты құралы бола отырып, әр адамның қабілетін ашып қана қоймай, тіл үйрену барысында оларды біріктіреді.

Мақалада жоғары және қосымша музыкалық білім беру жүйесінде музыканы оқыту процесінде есте сақтауды дамыту мәселесі, атап айтқанда, есте сақтауды дамытудың кейбір әдістері қарастырылады, мысалы: ассоциативті әдіс, «эмоционалды калейдоскоп», «фотография» әдісі, «шығармашылық» әдіс марафон». Музыкалық тәрбиеші, егер ол «қолмен» оқыту әдісінен шыққысы келсе, егер ол оқушының музыкалық қабылдау процесін тереңдету, қарқындату деп білсе, осы немесе басқа музыкалық материалмен жұмыс жасайтын бірлестіктерді логикалық түрде қолдануы керек, оларды оқушының жеке ерекшелігіне және сабақта қалыптасатын нақты жағдайға сәйкес қабілеттері мен қажеттіліктеріне қарай пайдаланыңыз. Әрбір әдістемеде ассоциативті ойлауды дамытуға бағытталған өзіндік әдістемелік құрал бар. Қауымдастық психикалық таным процестерінің психологиясында біріктіруші буын бола отырып, бірқатар әдістерге негіз болды.

Оқу процесінде теориялық және практикалық материалдарды меңгеруге оң әсер ететін оқытудың инновациялық әдістерін қолдану арқылы студент жастардың дене қасиеттерін жан-жақты дамыту мен тәрбиелеудің кең спектрі бар спорт түрі ретінде үстел теннисін ашады.
Үстел теннисімен айналысу кезінде студенттер адамның бойындағы маңызды қасиеттерді қалыптастырады: ойлау жылдамдығы, реакция жылдамдығы, жеңіске деген ұмтылыс, зейін, шыдамдылық, шыдамдылық және т.б.
Оқу-жаттығу процесінде кең қолданылатын құралдар мен әдістердің арасында, үстел теннисімен айналысатындар үшін, сонымен қатар «Дене шынықтыру» пәнін білмейтін студенттер үшін келесі бағдарламалар танымал болып келеді: көп доппен жаттығу, «роботпен» жұмыс жасау.
Оқу және тәрбие процесінде «бақылауды бағалау» әдісін қолдану оқушылардың физикалық, техникалық және функционалдық дайындығын бағалауға және талдауға мүмкіндік береді.

Өскелең ұрпақты әскери-патриоттық тәрбиелеудің рөлі өзекті болып отыр, өйткені оның шешімі қазақстандық қоғамның қарқынды дамуы үшін қажет. Оқушылардың жеке басының даму деңгейіне әлеуметтік тапсырыс қалыптастыру, елдің азаматтығы мен патриоты ретінде тәрбиелеу және дамыту қазақстандық мектептегі заманауи өзгерістер жағдайында әскери-патриоттық тәрбие беруге үнемі дайындығы бар кәсіптік білім беру жүйесінде болашақ мұғалімдерді даярлауды қажететті.
Қазақстан Республикасында әскери-патриоттық тәрбиенің стратегиялық мәселелерін шешу жалпы білім беретін мектептің білім беру жүйесіне, мұғалімдердің кәсіби дайындығына жағдай жасалды, университет түлектерінің қазіргі қоғамның заманауи талаптарына жауап беруге дайындығы болды.Оқу технологияларын тәжірибелік тестілеу студенттерге әскери-патриоттық тәрбиеберуді жүзеге асыру үшін «Әскери-патриоттық тәрбие негіздері». Пәнінің элективтік урсын ұйымдастырудың инновациялық технологиялық тәсілдерін, принциптерін, әдістері, формалары мен әдістерін бөліп көрсетуге мүмкіндік берді.

Жобалық іс-әрекет мектепке дейінгі баланың дамуына оң әсер ететін бірқатар сипаттамаларға ие. Алдымен, жобалау іс-әрекетін жүзеге асыру барысында балалардың қоршаған орта туралы білімдері, түсініктері кеңейеді. Әрине, бұл зерттеушілік және шығармашылық жұмыстарды орындаумен байланысты болып келеді. Сонымен қатар балалардың танымдық, тілдік қарым-қатынасы, шығармашылық қабілеттері дамиды. Жобалау іс-әрекет барысында балалардың бір-біріне деген сенімі де артып, өз әрекеттерін, қызығушылықтарын басшылыққа алып, өздігінен, бірлесе әрекеттер жасауға бейімделеді.
Мақалада мектепке дейінгі ұйымда жобалау іс-әрекетін жүзеге асырудың ерекшелігі баяндалады. Сонымен қатар мектепке дейінгі балалардың танымдық белсенділіктерін дамытуда жобалау іс-әрекетінің мәні және тәжірибеде жүзеге асыру тиімділігі қарастырылады.
Жобалау процесі кезеңдерінің мазмұны белгіленіп, жобалау іс-әрекетімен жұмыс жасауға шешім қабылдаған педагогқа арналған ережелер ұсынылады.

Оқушылардың оқу-танымдық қызметін жандандыру – қазіргі заманғы мектептің өзекті мәселесі. Белсенді оқыту білім беру үрдісінің әрекеттік, ақпараттық-технологиялық, ұйымдастырушылық құрамдастарының бірлігін қамтамасыз ете отырып, пәндік білім мен іскерлікті ғана емес, танымдық ісәрекет тәсілдерін де меңгеруге ықпал ететін білім беру әдістерінің, формалар мен құралдардың өзара байланысқан кешеніне сүйенеді. Мақалада психологиялық-педагогикалық әдебиет пен мектеп тәжірибесін талдау негізінде білім алушылардың танымдық іс-әрекетінің белсенділік деңгейін арттыру мақсатында оқытудың әдістері, нысандары мен құралдарын таңдауды анықтайтын бірқатар маңызды факторлар белгіленген: мақсатты бағыттылық факторы, тұлғалық фактор, мазмұндық фактор, дидактикалық фактор. Аталған факторларды практикалық тексеру аталған мақсаттарды неғұрлым тиімді іске асыратын және оқу материалының ерекшеліктерін және оны меңгеру кезеңдерін, білім алушылардың тұлғалық және жас ерекшеліктерін ескеретін математиканы оқыту тәсілдерін бөліп көрсетуге мүмкіндік берді. Мақалада әр түрлі әдістермен, формалармен және оқыту құралдарымен интеграцияланатын оқушылардың қызметін белсендіру тәсілдерінің мысалдары берілген.

Мақалада көлік техникасын жөндеуді жетілдірудің перспективалық бағыттары, көлік техникасын жөндеу кезінде монтаждық арматураны кесуге арналған құрылғылардың түрлі түрлері қарастырылады: Болгар, арматуралық қайшы, арматураны кесуге арналған станоктар, арматураға арналған қол қайшылар, арнайы қайшы, арматураға арналған гидравликалық қайшылар, арматураға арналған электр қайшылар, кесуге арналған гильотина. Сондай-ақ көлік техникасын жөндеу кезінде монтаждық арматураны кесу үшін жеке құрылғыны әзірлеу. Монтаждаушының еңбек өнімділігі және ол орындайтын жұмыстардың сапасы оның құрал-саймандар мен айлабұйымдардың қазіргі заманғы жиынтығының болуына байланысты болады. Жұмыс жүргізу кезінде қолданылатын құрал жеңіл болуы тиіс, өйткені құралдың үлкен массасы жұмысшыны тез шаршатады. Қол құралының шекті салмағы 8 кг-нан аспауы тиіс, салмағы үлкен болған жағдайда аспапты пайдалануды жеңілдететін аспаларды немесе қандай да бір құралдарды қолдану қажет. Құрылыста электр және пневматикалық қол машиналары басым таралды.

Бұл мақалада оське параллель болат құбыр кесіндісінің бүйір қабырғаларында бұрғыланған «цилиндрлік саңылау» шағылдырғышты анықтау үшін бөлек-біріктірілген хордалық түрлендіргішті қолдану қарастырылады. Шағылдырғыштың бұл түрі құбырларды илектеу процесінде пайда болуы мүмкін цилиндрлік (немесе цилиндрлік жақын) пішінді ұзын ақаулар ұқсайды. Бөлек-біріктірілген хорды түрлендіргішті қолдану жалпы жағдайда құбыр қабырғасынан оның осіне параллель созылған ақауды анықтауға мүмкіндік бермейтіні көрсетілген. Түрлендіргіштің бұл түрі құбыр осіне параллель емес ұзын ақау бөліктерін, яғни оның бастапқы немесе соңғы бөлігін анықтай алады. Бұл ретте ұзын ақаудың басталуын (соңын) жергілікті шағылыстырғыштан ажырату мүмкін емес (мысалы, жарықшақтар). Бұл сигналдың амплитудасын құбырдың шетінен кеміту бойынша құбырдың шеткі қабырғасындағы созылған ақау түтігінің параллель осінің шағын бөлігін ғана құбырдың шетінен фокустық қашықтықта түрлендіргішті ақау үстінде орналастырған кезде табуға болады. Сондықтан құбыр осіне параллель созылған ақауларды өнеркәсіптік жағдайларда анықтау үшін түрлендіргіштердің басқа түрлерін қолдану ұсынылады.

Мақалада, сандық технологиялар негізіндегі ұзақ уақыт пайдаланылатын ғимараттар мен имараттардың мониторинг жүйесінің аналитикалық шолуы келтірілген. Ғимараттар мен құрылыстардың көтергіш конструкцияларының техникалық мониторингінің негізгі мақсаты ағымдағы техникалық жайкүйді анықтау, физикалық тозу дәрежесін, ақаулар мен зақымдануларды анықтау, конструкциялардың пайдалану сапасын белгілеу, олардың болашақта мінез-құлқын болжау болып табылады. Көтергіш конструкцияларды бұзбай бақылаудың қазіргі әдістерінің шектеулілігі, оларды пайдаланудың кезеңділігімен және іріктеп сипатымен негізделген зерттеушілерге оларды пайдалану процесінде көрсетілген конструкциялардың нақты техникалық жай-күйін бағалаудың баламалы әдістерін жасауға уәждемесі болып табылады. Зерттеу нәтижесінде бастапқыда авиақұрылыс және әскери-өнеркәсіптік кешен саласында конструкциялардың ағымдағы (үздіксіз) кернеулі-деформацияланған жағдайын бағалау әдісі әзірленді.

Қазақстан Республикасының орнықты дамуы электр энергиясын өндіру, беру және тарату саласындағы технологияларды жетілдірумен тығыз байланысты. Бірінші Президенттің 2003 жылғы 17 мамырдағы Жарлығымен экономиканы әртараптандыру және жаңғырту, өнімнің бәсекелестік түрлерін өндіру және экспортты өсіру үшін жағдай жасау негізінде мемлекеттің орнықты дамуының мақсаты болып табылатын «Қазақстан Республикасының индустриялық-инновациялық даму стратегиясы» бекітілді.
Бүкіл әлемнің энергетикасы біртіндеп жаңартылатын энергия көздеріне көшеді. Бірақ бүгінгі күні негізгі энергия ресурстары мұнай, көмір және газ болып қалуда. Энергетиканы жаңғырту, бірінші кезекте, энергия тасығыштар мен электр энергиясын тұтыну шығындарының оңтайлы арақатынасын таңдау негізінде жүргізіледі. Жаңартылатын ресурстарға жылдам көшу үшін климаттың өзгеруіне байланысты ағымдағы экологиялық проблемалар алғышарттар болып табылады.
Күн энергиясы жаңартылатын ресурстарға жатады. Бұл энергия көзін пайдалану әлеуетін асыра бағалау қиын. Әлемдік энергетиканың барлық қажеттіліктері жер бетіне түсетін күн энергиясының тек 0,01% ғана жабылуы мүмкін. Алайда, күн энергетикасының дамуына екі фактор кедергі келтіреді: күн элементтерінің төмен пәк және жабдықтардың салыстырмалы қымбат болуы. Сол немесе басқа аймақта күн элементтерін қолдану перспективаларын қарастыра отырып, қажетті энергия көлемін алу бойынша әлеуетті мүмкіндіктерді зерттеу қажет.
Бұл мақала Петропавл қаласының аумағында күнтізбелік жыл бойы өткізілетін зерттеулерге негізделеді.