Мақалада Солтүстік Қазақстан облысының агроөнеркәсіптік ландшафтының қазіргі жағдайы, республиканың жетекші ауылшаруашылық өндірушісі талқыланды. Табиғи ландшафтарды толық аулау және оларды агроландшафтарды ауыстыру, сондай– ақ жерді кең пайдалану нәтижесінде, топырақты тереңдету және жайылымдық жерлердің бүлінуі аймақтың негізгі проблемалары болды. Зерттеу барысында облыстың егістік геосистемалары гумустың мазмұнының төмендеуі, қоректік заттардың азаюы және өсірудің жоғары дәрежесі сияқты шамадан тыс азаюмен сипатталады. Гумустың және қоректік заттардың алынуы минералдық тыңайтқыштармен ішінара өтеледі, бірақ ол шығындардың орнын толтыра алмайды. Көгалдандырудың жайылымы шабындықтар алаңының азаюымен және шөп шабындық жерлерге жүктеменің артуымен көрінеді. Жүктемені анықтау үшін төменгі дәрежелі деградацияланған және жоғары деградацияланған жерлер өзара байланысты. Салыстырмалы талдаудың көмегімен облыстың жер қоры егістік жерлер басым болып табылатын ауыл шаруашылық жерлерінің «экологиялық емес» құрылымына ие екендігі анықталды. Агроландшафттардың жай– күйін жақсарту жөніндегі шаралардың бірі солтүстік айналымды оңтайландыру және қоректік заттардың оң балансы болуы керек деген қорытындыға келді.

Облыс аумағындағы су қоймалардағы ондатрдың тамақтануы туралы сұрақтар қарастырылады. Әр түрлі су қоймалардағы қолданылатын қорек құрамының зерттеу қорытындылары келтірілген. Табылған 20 компоненттердің ішіндегі негізгі 4 қорек түрі болып табылатыны анықталды, оның 100% асқазандарынан анықталды және 73 тен 100% оның көлемін алды. Көлдердердің белгілі бір ая үстіндегі бедердегі өсімдіктердің сйәкестігі байқалды. Су қоймалардағы негізгі қорек түрі қамыс болып табылады, жалпы барлық желінетін өсімдіктер арасынан зерттелген барлық көлдердің ішінде орташа есеппен 62,3% құрады. Қоға және ақшоқанда ондатрдың тәжірибелік маңызы жағынан бірдей қорек болып табылады, осыған сәйкес олар 28,8% және 27,1%, құрады. Қоректің басқа түрлері 21,5% жоғары көрсеткіш көрсеткен жоқ, ал жануар тектес қорек 1,2%. Оған қоса ондатрдың жануарлар қорегін жейтіндігі де анықталды. Жекелей қарастырғанда 3 дарасының асқазанында былқылдақденелілердің қабыршақтарының қалдықтары және жас балықтардың жүзбе қанаттары табылды. Қажет ететін қорек мөлшері және жануарлардың салмағы анықталды. Оның салмағы дене салмағына шаққанда 2,31 дейін 3,76 ауытқиды. Болжамды есеп бойынша, ондатрдың қысқы кезеңде (7 ай) қорек тұтыну мөлшері көрсеткендей, бір дарақ үшін кемінде 54–55 кг тұтынады, ал отбасы 5 дарақ – 270–275 кг. Сонымен қатар, қамыстың тамыр сабақтарының өнімділігі шамамен 350–450 кг.

Егіздік әдісі генетикадағы әдістердің бірі болып табылады, ол егіздер жұбының мүшелерінің сипаттамаларын салыстыруынды негізге алады: даразиготалы және қосзиготалы егіздер. Егіздердің жұптылығының жеке айырмашылықтар мен ұқсастылықтардың зерттеуі қалыпты және патологиялық әртүрлі белгілерін қалыптастырудағы тұқым қуалаушылық пен қоршаған ортаның рөлін анықтау үшін адамдағы тұқым қуалаушылық және өзгергіштіктін рөлін анықтауға мүмкіндік береді. Бағыттастық пен сәйкессіздікті талдау классикалық егіздік әдісімен жүзеге асырылды. Даразиготалы егізді сәйкестендіру кезінде қиындықтар туындайды. Даразиготалы және қосзиготалы егіздердің айырылып танылуы генетикалық белгілердің ұқсастығына негізделеді. Сәйкестік немесе өте жақын ұқсастық – даразиготалықтың дәлелі. Егіздік әдісті қолдана отырып алынатын деректерді айқындауылар зерттеу барысында бұл әдісті клиникалық– генеалогиялық және халықтық– статистикалық әдістермен біріктіруге болатынымен жеткізіледі. Бірдей генотипі бар даразиготалы егіздерде кездесетін барлық айырмашылықтар сыртқы жағдайлардың әсерімен байланысты. Егіздердің жұптарының 22 белгі бойынша бағыттастық анықталды. Даразиготикалы егіздердің жұптылығының ұқсастығы 82%–дан 95,5 %–ға дейін, қосзиготалық егіздердің жұптылығының ұқсастығы 32–ден 64%–ке дейін, аға– інілерінің ұқсастығы 18– ден 27%–ға дейін болған. Егіздік әдіс генетикалық мәселелерді шешуге ғана емес, сонымен бірге «қоршаған орта» ұғымының психологиялық мазмұнын ашып көрсету, қоршаған орта жағдайына байланысты тұлғаны қалыптастырудың ерекшеліктерін анықтауға мүмкіндік береді.

Мақалада оқушылардың ақпараттық–коммуникациялық технологияларын қалыптастыру процесі сипатталған. Мұғалім мен оқушылардың өздері ие болуға тиісті құзыреті қарастырылады. Жалпы білім берудегі АКТ рөлі, информатика және басқа ғылымдар арасындағы өзара әрекеттесу және өзара байланыс, білім беру процесінде АКТ құзыреттіліктерін қалыптастырудың негізгі кезеңдері көрсетіледі.
Қазіргі заманғы мұғалім үшін ақпараттық– коммуникациялық технологияларды ақпараттық– коммуникациялық технологияларды қолдануға, атап айтқанда, қажетті ақпаратты іздестіруге, оны бағалауға, құрылымдау, талдауға және қолдануға қабілетті болуына, сондай–ақ оның әртүрлі салаларында ақпараттық жағдайға байланысты қызмет. Оқуды басқарудың ескі моделі оқытудың қатаң бақылауына, иерархиясына және қайталануына негізделген өзгереді. Сыныпта АКТ–ны пайдалану мұғалімі тәуелсіз және белсенді түрде әрекет ететін білімді студенттердің ақпараттық құзыреттілігін қалыптастыруды қамтамасыз ету үшін теориялық және тәжірибелік дайындықты қажет етеді және шешімдер қабылдайды, ақпараттық қоғамның қиыншылықтарына икемді түрде бейімделеді. Студенттердің білімі, көбеюі, естелуі және оларды мектеп білім беру жүйесі деңгейінде сақтау барысында уақытты оңтайландыру үшін заманауи мұғалімге үлкен мән беріледі.

Қарастырылған мақалада шекті өлшемді желілік кеңістіктер мен Лоренц кеңістіктерінің отбасыларының анықтамалары берілген және күрделі интерполяцияға қатысты Лоренц кеңістіктерінің және шекті өлшемді желілік кеңістіктердегі кейбір интерполяциялық қасиеттер талқыланады. Комплекс интерполяция әдісі анықталды. Біз екі негізгі интерполяциялық теореманы дәлелдеу үшін қажетті қосалқы леммаларды қарастырамыз, ал үшінші лемма күрделі және нақты интерполяция әдістерінің арасындағы байланысты орнатады. Бұл теоремалар нақты интерполяцияға да ие. Бірінші теорема өлшемді Лоренц кеңістіктері үшін жарамды, екіншісі – шекті өлшемді желілік кеңістіктер үшін жарамды. Бірінші теоремада алынған теңдік N санның таңдауынсыз тұрақтылықпен нормалардың эквиваленттігі мағынасында түсініледі. Екінші теоремада алынған теңдік ұқсас жолмен түсініледі. Бұдан басқа, интерполяция функторының тұжырымдамасы қарастырылады. Бұрын нақты интерполяцияға қатысты шекті өлшемді желілік кеңістіктер мен Лоренц кеңістіктерінің отбасыларының интерполяциялық қасиеттері анықталды. Сәйкес келетін интерполяциялық теоремалар алынды және дәлелденді.

Жұмысымыздың мақсаты антибиотиктердің ағзадан шығу уақытын белгілеуі болады.
Жоғарыдағы аталған мақсатқа байланысты келесі алдымызға мәселелер қойылды:
Жаңа антибиотиктерді зертханалық жағдайда сынау;
Қояндардың ағзаларында апрамицин қалдығын, «Рremi test» аппаратымен анықтау; апрамициннің организмнен шығу мерзімін анықтау;
Зерттеу әдістері мен тәсілдері.
Тәжірибе жұмыс 2018 жылы Шал ақын аудандық ветеринарлық зертханасында және ветеринарлық клиника жағдайында үй қояндарына жүргізілді.
Зерттеу жүргізу кезінде үй қояндарына (үш қоян) апрамицин антибиотиктер енгізілді. Берілген апрамицин мөлшері 1 кг салмаққа 2 мг/кг. Жалпы мөлшері 6 мл/кг апрамицинді 20 м/литр суда ерітіп, қояндарға ішкізілді. Антибиотикті күніне екі рет бір апта бойы берілді. Антибиотикті бергеннен кейінгі үй қояндарының жағдайын, дене қызуын, тамыр соғуын жиілігін, тыныс алу жиілігі бақыланып отырылды. . Қоян етінің құрамында жоғары дәрежеде құнды белоктар, аз мөлшерде майдың экстрактивті заттары және холестерин болады. Мысалы, адам организмінде қоян етінің белоктың 90 пайызы қорытылып сіңсе, сиыр етінің тек 62 пайызы ғана сіңеді.
Жануарлардың организмдеріндегі бактериялардың рөлі өте құнды. Олар түрлі биологиялық процестердің бөлігі болып табылады, асқорытуға белсенді қатысады. Қояндар жұқпалы және жұқпалы емес көптеген ауруларға ұшырайды. Аурудың пайда болуында асылдандыру, сақтау және азықтандыру ережелерін сақтамау маңызды рөл атқарады. Қояндардың асқазан– ішек жолдары өте нәзік жүйе болып табылады, сондықтан қоянды емдеу үшін қолданылатын антибиотикті таңдауды ерекше сақтықпен жүргізу қажет.
Бүгінде антибиотиктердің көптеген түрлері бар, бірақ антибиотиктер қояндарды емдеуге жарамайды. Уақытылы медициналық шаралар тек бір қояннан ғана емес, кейде бүкіл отбасының қалпына келуін қамтамасыз етеді, сондықтан тек алдын–алу шараларынан сақтандыру керек.

Главная Мақалада әркелкі популяциядағы көк түсті қаракөл қойларының жүн жамылғысының пигментациясының сақталу деңгейі салыстырмалы түрде келтірілген. Нәтижесінде пигментация деңгейі құмкент популяциясында көрсеткіштер жоғары болды – 65,0%, ал төменгі көрсеткіш 55,0% және 60% көк түсті ақдала популяциясының қозыларында анықталды.
Әр келкі популяциядағы көк түсті қаракөл қойын түсі және реңі бойынша жұптағанда олардың тұқым қуалаушылығына ата– анасының белгілерінің ықпал ететіні байқалды. Мұнда ең жоғарғы көрсеткіш, оларды реципрокты жұптағанда ♀ көк х ♂ қара және ♀ қара х ♂ көк, әкесі тарапынан тұқым қуалаушылық тұрақты ықпал ететіні анықталды. Бірінші нұсқадағы жұптауда әкесі тарапынан қара түстің шығымы 3,2% (51,6%), ал екінші нұсқа жұптауда көк түстің шығымы 6,8% (53,4% артты. Осындай тенденция құмкент популяциясындағы ұрпақтың тұқым қуалауында қара түс бойынша – 0,8% (47,8%), көк түс бойынша – 3,6 (51,8%) жоғары екені байқалды.

Мәліметтерді өңдеудің хемометриялық алгоритмдері экспериментальды мәліметтерді өңдеуде кеңінен қолданылады. Экспериментальды мәліметтерді өңдеудің компьютерлі әдістерінің дамуы оларды жүзеге асыру уақытын қысқартады. Берілген көзқарас көпқұрамбөлікті жүйелерді талдаудың экспресс–әдістерін жасауда өзекті. Салыстырмалы қарапайым хемометриялық алгоритмдерді берілген параметрлерден жүйенің қасиеттерінің ауытқуын анықтау үшін қолдануға болады. Алма шырыны балалар және диеталық тамақтануда кеңінен қолданылады. Алма шырыны негізіндегі шырын мен шырыны бар өнімдер кең ассортиментте сатып алушыларға ұсынылады. Сондықтан қалпына келтірілген алма шырыны мен алма шәрбаты зерттеу нысаны ретінде таңдап алынды. Шырын сапасының негізгі көрсеткіштері – титрленетін қышқылдық, сыну көрсеткіші, рН деңгейі, тығыздығы, электрөткізгіштігі салыстырмалы түрде қарапайым физико–химиялық және химиялық әдістермен өлшене алады. Жасалынған хемометриялық алгоритмді қолданғанда тағам өнімінің мүмкін болатын жалғандығын анықтауға болады. Жалғандық фактісін айғақтау үшін шырынның аминқышқылдық құрамы мен көмірсулардың шығу тегі бойынша талдауы қажет. 

Тритерпендік қосылыстар, атап айтқанда тритерпендік спирт бетулин аз уқытпылықпен қатар жоғары биологиялық белсенділікке ие. Бетулин оңай әрі көп шығатындықпан қайын қабығынан алынады, бұл оның медицинада қолданылуын перспективті етеді. Бетулиннің тотыққан туындылары обырға қарсы және вирусқа қарсы белсенділікке ие екендігі анықталды. Алайда, бетулиннің тотыққан туындысын алу бойынша соңғы зерттеулерде заттың аз конверсиясымен немесе жеке заттарды алуда қиындығы бар екендігімен ерекшеленді. Бұл зерттеу заттың үлкен конверсиясы бар бетулинді тотықтыру әдістемесін жасауға және алынған тотықтандырылған бетулиннің туындысын оңай тазартуға арналған. Тотымен байытылған бетулин туындыларын алудың осы тәсілі заттың жоғары конверсиясына қол жеткізуге мүмкіндік береді және сонымен бірге алынатын тотығылған битулин туындыларын тазарту оңайырақ болуы мүмкін. Алынған тотыққан қосылыстардың биологиялық белсенділігі ұсынылған техниканы қолданумен, сондай–ақ синтез мен шикізаттың арзандығынан медициналық химияда пайдалану тұрғысынан перспективалы заттар ретінде қарастыруға мүмкіндік береді.

Бұл жұмыста осы заманғы электронды оқулықты әзірлеу және жасаудың өзекті мәселелері қаралған. Генетикалық алгоритмдер және оның өзектілігі оқуында қарастырылды. Осы мақалада білім беру процесінде электронды оқулықтарды қолдану мәселесі қарастырылды, олардың артықшылықтары мен кемшіліктері қарастырылды. Автор ақпараттық технологиялар (IT) пәндері бойынша қазіргі заманғы электрондық оқулықтардың мазмұндық және құрылымдық талдауын мұқият жүргізді. Генетикалық алгоритмнің тиімділігі – алгоритмнің жоспарланған әрекеттерін жүзеге асыру дәрежесі және мақсатты функцияның қажетті мағынасына қол жеткізу. Зерттеу проблемасы болашақ кәсіби білім беру педагогін даярлауда жасанды интеллект элементтерін құрудың және пайдаланудың оңтайлы шартын анықтауда болып отыр. Әзірленген электронды оқулық ІТ– мамандық білім алушыларына өз бетінше зерделеу үшін арналған. Осы жұмыста білім берудегі электрондық оқулықтарды қолдану қажеттілігі қарастырылды. Автор мынадай тұжырымға келді: оқытуда ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, интеграциялық тәсілдеме білім алушылардың кәсіби құзыреттілігін және танымдық іс–әрекет дағдыларын қалыптастырады.

Мақалада адамзат тамақтануыныңң ең маңызды құрамдастары болып табылатын сүт өнімдерінің (сүт, сүзбе, май) физика– химиялық және биохимиялық қасиеттерін зерттелген.
Шикізаттың сапасын анықтау үшін Linosyris villosa өсімдігінің фармакопеялық параметрлері анықталды. Өсімдіктен сулы–спиртті сығынды алып, оны екі өлшемді қағаз хроматографиясы әдісімен зерттедік. Сығындылардың сапалық құрамы, атап айтқанда, флавоноидтардың бар екендігі анықталды, оларды полиамидтерде бөлу хроматография әдісімен және алюминийдің адсорбциялық хроматография әдісімен байланыстырылған заттардан оқшаулап, кверцетин (флавонол) бөлініп алынды. Алынған кверцетин алғаш рет зертханада антиоксидантты белсенділікке зерттелінді (ірімшік, май). Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, кверцетин антиоксидантты әсерге ие. Сапалық реакциялардың көмегімен сүт пен ашыған сүт өнімдерінде мынадай заттардың болуы дәлелденді: ақуыздар, майлар, көмірсулар, каротиндер, аминқышқылдары және витаминдер (А, В₁, В₂, С және Р). Сүт өнімдерінің биологиялық құндылығы, олардың барлық жастағы тұрғындарға қажетті алмастырылмайтын тағам өнімдері етеді, сол себепті олар жаңа, экологиялық таза, тиімді тағам өнімдерін алуға жағдай жасайды.

Бұл мақалада май қышқылының аминалкилфенолэтоксилат туындысы беттік белсенді затының қатысуымен алкид–уретан қабыршақ қалыптастырғышында «органикалық қызыл» пигментін дезагрегациялау процестерінің даму заңдылықтарының эксперименттік зерттеу нәтижелері келтірілген. Автоматы түрде зерттелетін суспензияларды талдау үшін компьютерлік–микро–оптикалық әдіске авторлық қосымшаның көмегімен дисперсиялық ортадағы қатты фазалық бөлшектердің дифференциалды тарату қисықтары алынды. Уралкид ерітіндісіндегі қатты күйдегі органикалық пигментке қатысты май қышқылының аминалкилфенолэтоксилат туындысының дифильді молекулаларының диспергирленген рөлі дәлелденді. Еріткіште және қабыршақ қалыптастырғыштың дисперсиялы ортасында модификатордың дезагрегаттау әрекетінің салыстырмалы талдауы келтірілген. Органикалық пигменттердің қатты фазалық бөлшектерінің дезагрегация дәрежесінің ең үлкен көрсеткішін (бөлшектердің максималды саны, орташа статистикалық диаметрі, фракциялық құрамының өзгеруі) қамтамасыз ететін модификаттаушы аддитив концентрациясының тар аймағы анықталды. Зерттеу нәтижелері бойынша бояу–лак композицияларының құрамы оңтайландырылды (СББЗ=2–4%), бұл олардың негізінде жасалған жабындылардың қорғаныштық, құрылымдық–механикалық және декоративтік сипаттамаларын жақсартады.

Су биологиялық белсенді зат, оның ішінде адам өмірінің ажырамас бөлігі болып табылады. Бұл ретте біз оның физикалық қасиеттері туралы өте аз білеміз. М. Қозыбаев атындағы СҚМУ физика кафедрасының қызметкерлері біраз уақыт бұрын Аспандияров–Ивлев атындағы құрылғысында өңделген микротіспендік суды зерттеу жүргізді. Кафедрада негізінен оқу–зертханалық жабдықтар бар болғандықтан, осы судың электр өткізгіштігін зерттеу жүргізілді. Төмендегі жұмыста суды зерттеу үшін ұсынылған кейбір ерекше қасиеттерін көрсететін осы зерттеулердің нәтижелері бар. Бұл жағдайда біз ұзақ уақыт бойы байқалатын судың жай–күйі бар және оның сипаттамалары өзгертілмейді. Әсіресе тұзды қоспай тазартылған су қабатының кедергісін азайту әсері айқын көрінеді. Сондай– ақ, эксперимент жургізу кезінде жадты байланыссыз тәсілмен беру әсері байқалды.

Жер маңыЖер маңындағы кеңістікті зерттеу бақылау астрономиясының ажырамас бөлігі болып табылады. Метеороидтарды тіркеу жалпы қолданбалы және ғылыми зерттеулерде кең қолдануға ие. Бұл мақалада СКГУ Астрофизикалық зерттеу орталығында бұрын қолданылатын метеорлық тректерді бекіту үшін қолданылатын құрылғыларға шолу жасалған. М. Қозыбаев. Бұл зерттеулер қолда бар оптикалық техниканың көмегімен жүргізілді. Өткен уақыт кезеңінде тіркеу техникасының мүмкіндіктері біршама өзгерді және тіркеудің кейбір әдістері анағұрлым қолжетімді болды. Осыған байланысты деректерді алудың ең тиімді тәсілін анықтау мақсатында жинақталған бақылау деректеріне талдау жүргізілді. Тіркеу құрылғыларының оларда қолданылған техникалық шешімдердің жетілмеуінен туындаған негізгі кемшіліктері көрсетілген. Негізгі ретінде – метеор аралығын тіркеуді жүзеге асыру үшін радионы бақылау әдісі ұсынылған.

Бұл Жердің және планетаның шыққан тегі мен ішкі құрылымы туралы түсініктеме білу тұрғысынан Күн жүйесіндегі кішігірім денелерді зерттеудің маңыздылығын дәлелдейді. Сонымен қатар, дәл осындай деректердің негізгі көзі метеорит – Жер бетіне жеткен сыртқы дүниенің денелерін зерттеу болып табылады. Метеорит деп күдіктенген жаңадан ашылған объектінің сипатын түсіндіру міндеті болды. Оның шешілуінің методологиялық негізі метеориттардың әртүрлі типтеріне тән сипаттамалардың жүйелік талдануын және 1920–шы жылдардағы Петропавл болидінің тарихи деректерін жинауды қамтиды. Метеориялық табиғатта күдіктенген объектінің жалпы талдау нәтижелері келтірілген. Оның жалпы сипаттамалары, соның ішінде магниттік қасиеттері анықталады. Зерттеу объектісінде хондралар мен оливинді қосуларға, сонымен қатар Жер үлгілерінде табылмаған формацияларға минералогиялық талдау жүргізілді. Осы негізде мезосидерит ретінде жіктелген объектіні жоғары ықтималдықпен метеорит деп тануға болады. 1920 жылы Петропавл болидімен бірге зерттеу объектісі туралы болжам жасалынды.

Мақалада шет тілдерін оқытудың әдіснамасы (лингводидактикалық әмбебаптар) тұрғысынан тілдік әмбебаптар терең мәнде лингвистикалық, әлеуметтік–мәдени, мәдени және прагматикалық компоненттерден туратын тұжырымдама ретінде қарастырылады. Осы мақалада біз соңғы прагматикалық немесе коммуникативтік құрамдас бөлікке назар аудара отырып, қазақ және ағылшын тілдерін оқытудағы көрініс мысалында коммуникативті әмбебаптардың тілдердің бір–біріне тәуелді емес сипаттамаларын меңгеруіне қалай ықпал ете алатындығы көрсетіледі. Тілдің коммуникативтік функциясы алдыңғы қатарда болғандықтан, біз талдауға болатын коммуникативті (прагматикалық) әмбебаптардың, қадамдар мен компоненттердің бар екендігі жайлы айтып кетеміз. Бұл зерттеуде кез келген тілдегі материалда анықталған үлгі бойынша шет тілінде сөйлесуге үйрену мүмкін екендігі көрсетіледі. Сондықтан, алғашқы шет тілін меңгеру кезінде осы жүйені игеру тілдердің лингвистикалық айырмашылықтарына қарамастан екінші шет тіліндегі коммуникативтік құзыреттілікті дамытуға ықпал  етуі мүмкін. Сонымен қатар бірнеше тілдерді оқытуда коммуникативті әмбебаптарды қолдану қысқа уақыт ішінде функционалдық көптілділікті қалыптастырудың тиімді тәсілі ретінде ұсынылады.

Бұл мақалада кейбір теориялық аспектілер, банктердің бәсекеге қабілеттілігі мәселелеріне байланысты сипатталады, сондай–ақ, олардың бәсекеге қабілеттілігі әсер ететін негізгі факторлар қаралады. Банкке қатысты сыртқы және ішкі ортаның сипаттамасына ерекше назар аударылды. Мақала авторлары банктің бәсекеге қабілеттілігіне барынша әсер ететін факторлардың меншікті жіктемесін қалыптастырып, "Банктің бәсекеге қабілеттілігінің факторлары", "Банктің бәсекеге қабілеттілігінің сыртқы факторлары", "Банктің бәсекеге қабілеттілігінің ішкі факторлары" ұғымдарының анықтамаларын  нақтылады. Жүргізілген зерттеу негізінде барлық факторлар мен сыртқы және ішкі өзара байланысты және өзара шарттасқаны туралы идея негізделеді: сапалы персоналсыз ешқашан нарықта берік позицияны жеңіп алмау, ұйымның тұрақты және тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз етпеу, бәсекеге қабілетті қызмет жасамау; банктің нарықтағы берік позициясын қамтамасыз ететін бәсекеге қабілетті банктік қызмет көрсетусіз жақсы қаржылық жағдай болуы және қалыпты банктік пайданы қамтамасыз ету мүмкін емес.

Осыдан 30 жыл бұрын Кеңес Одағының тарауының алғашқы белгілері пайда бола бастағаннан және қайта жандану дәуірі басталған кейінгі Литва мен Қазақстанның табиғи құқықтарға оралу тұжырымдамасының даму туралы мақала.
Өткен дәуірдің әрбір адамның өмір сүру жолындағы маңызды бөлігі оның бостандыққа, сенімге, жеке меншікке, адамның жеке басын және оның құндылығын қалай бағалайтындығына қатысты жеке таңдау болды.
Әрбір жеке тұлға 30 жыл бұрын да, қазір де бір мезгілде екі парадигмада бола алады: ол өзін табиғи құқықты иеленушінің өкілі ретінде қабылдай алады немесе маңқұрт болуы мүмкін. Литваның да, Қазақстанның да халқының көпшілігі бірінші парадигманы таңдады және осы бағытта елдің тәуелсіздігін жариялады.
Осы мақаланың өзектілігі, адамның адам ретінде, жеке тұлға ретінде, өткен және қазіргі уақытта да табиғи құқықтардың өкілі екендігін көрсетеді. Өйткені, егер біз табиғи құқықтар туралы айтпасақ, олар үшін күреспесек, онда біз 30 жыл болған жағдайға ораламыз.
Ал жеке– жеке күресу әрқашан қиын. Сондықтан, мақалада салыстырмалы талдау әдісін қолданып Литва мен Қазақстанда аумақтар бойынша да және даму деңгейлері әртүрлі болса да, бұрын да, қазіргі уақытта да табиғи құқықтарға ортақ көзқарас бар екенін дәлелдейміз.

Берілген мақалада когнитивтік – салыстырмалы семантика шеңберінде ағылшын және орыс тілдеріндегі бағалау сын есімдерін зертеудің негізгі қорытындылары ұсынылған. Зерттеу мақсаты баға есімдігінің айтымдылық құрылымы мен ассоциативті– вербалды жүйелерін талдау негізінде ағылшын және орыс тілдері сын есімдерінің аксиологиялық семантикасының когнитивтік ерекшеліктерінің сипатын және оны табу болды. Зерттеу материалы сөздікті толық сұрыптау нәтижесінде алынды. Сұрыптау көлемі жалпы және жеке сын есімдерінің орыс тілінде 361 және ағылшын тілінде 353 болды. Жұмыста салыстырлмалы, синхронды– сипаттамалы және квантитативті әдістер, құрылымдық– семантикалық талдау тәсілдер, тілдер бірлігі семантикасының когнитивтік талдау әдісі: айтымдылық талдау және ассоциативті– вербалды тілді талдау әдісі, тұтас сұрыптау тәсілі, сонымен қатар, талдау, синтездеу, классификациялау және жалпыландыру сияқты жалпы ғылымдық әдістер мен тәсілдер.Талдау екі кезеңде жүргізілді – дәлелдік құрамын және пропозицияның мазмұндық толымдығын анықтай отыра; және ассоциативті–вербалды жүйелерін талдау. Берілген зерттеу, автор құрған салыстырмалы когнитивті талдау әдісімен лингвистикалық ғылымды байытып отыр, ал оның нәтижесі семантикалық лингвистикаға және когнитивті лингвистикаға, стилистикаға және салыстырмалы тіл білімдікке деген қызығушылықты арттырады. Зерттеу материалдары орыс және ағылшын тілдерін оқытуда теория мен практикада қолдануға пайдалы, сонымен қатар, лексикографиясы – орыс–ағылшын және ағылшын–орыс тақырыптық сөздіктерін құруға пайдалы болып табылады.

Мақала мәселелері қызметінде жоғары оқу орындарының дербестік жағдайында. Автор ЖОО-ның автономиясы ұғымына толық тоқтайды. Осы дефиницияны зерттеу негізінде автор әрбір өлшемін сипаттайтын индикаторлардан құралған автономияның төрт негізгі өлшемін бөледі. Сондай-ақ мақалада оның түрлері мен оның қызметін ұйымдастыру егжей– тегжейлі қарастырылған, университеттердің академиялық дербестігі контексінде оқу нәтижелерін көрсететін білім беру бағдарламаларын әзірлеу, формальды және формальды емес білім беру нәтижелерін мойындау негізгі сәттер болып табылады. Автор университеттердің өз білім беру қызметінде түсінуі және көрсетуі қажет деген тұжырымға келеді. Білім беру бағдарламалары бітірушілерді үш құзыреттілік топтарымен: мінез-құлық дағдылары мен жеке қасиеттерімен; кәсіби дағдыларымен; қазіргі заманғы технологиялармен қаруландыратын оқытудың жаңа жүйесіне бағытталуы тиіс.
Жоғары білім берудің сапасын арттырудың маңызды факторы ретінде академиялық дербестік мәселелеріне, сапаны Ішкі қамтамасыз ету жүйесін және академиялық адалдық саясатын қалыптастыруға ерекше назар аударылады.

Бұл мақалада грек–рим күресінің спорттық күрес ретінде қалыптасу және даму тарихына қысқаша шолу жасалған. Грек–рим күресінің қазіргі уақытта әлемде кең таралуы, Олимпиадалық ойындардың бағдарламасына енгізілуі, оның беделін арттырып, жастардың сүйіп айналысатын спорт түріне айналуына жол ашты деп көрсетеді. Бұл күрестен Қазақстандық спортшылардың жетістіктері де айтарлықтай. Олар Әлем чемпионаттары мен Олимпиада ойындарының жеңімпаздары атанып, Әлемдегі элитарлық спортшылар қатарына енді.
Соңғы жылдары елімізде балалар мен жасөспірімдерді спортқа баулау мақсатымен спорт мектептерін ашуға айрықша мән берілуі, жастардың спортпен айналысуына қолайлы жағдайлар туғызылуы, халықаралық жарыстарда сәтті өнер көрсетуіне оң ықпалын тигізіп отырғандығын айқындайды.
Спортшыларды даярлауда оның шеберлігін, икемділігін, төзімділігін, күші мен қуатын жан– жақты жетілдіруде физикалық дайындықтың алатын орны ерекше. Бұл дайындықтың жоғары сапада және заманауи талаптарға сай жүргізілуі спортшының жарыстарда жеңіске жетуінің бірден бір кепілі болатыны күмәнсіз. Осыған сәйкес бұл ғлыми–зерттеу жұмысын жүргізу барысында жас спортшылардың физикалық дайындығын жетілдіру мақсатымен арнайы жаттығулар кешені олардың жаттықтыру үрдісіне енгізілген. Зерттеу жұмыстарының нәтижесінде жас спортшылардың физикалық дайындығының деңгейі спорттық сынамалардың көмегімен тексеріліп, қолданылған тәсілдің тиімділігі дәлелденген.

SF–36 сауалнамасының көмегімен өмір сүру сапасын зерттеу халықаралық тәжірибеде жалпы халықтың, сондай–ақ жекелеген әлеуметтік топтардың денсаулық жағдайын бағалаудың жоғары ақпараттық, сезімтал және үнемді әдісі болып табылады. Әдіс адамның тіршілік әрекетінің сипаттамасына сандық баға беруге мүмкіндік береді – оның физикалық, психологиялық және әлеуметтік қызмет етуі.
Өмір сапасы – адамның субъективті қабылдауына негізделген физикалық, психологиялық, эмоциялық және әлеуметтік қызметінің интегралдық сипаттамасы. Сауалнаманың сегіз шкаласы 2 көрсеткішті құрайды: денсаулықтың психологиялық компоненті және денсаулықтың физикалық компоненті. Келесі көрсеткіштер бағаланады: физикалық қызмет көрсетуі, рөлдік қызмет көрсетуі, ауру қарқындылығы, жалпы денсаулығы, өмір сүру бейімділігі, әлеуметтәк қызмет көрсетуі, эмоциялық қызмет көрсетуі және психологиялық денсаулығы.
Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінде оңтүстік және Солтүстік Қазақстаннан студенттерді оқыту үрдісінде. М. Қозыбаев студенттердің әртүрлі психоәлеуметтік тәуелділікке бейімделуінің таралуы мен сапасы анықталды. MOS SF–36 сауалнамасы бойынша, «физикалық қызмет көрсету (PF)» көрсеткіші жоғары болды, ең аз шамасы сауалнаманың «рөлдік эмоциялық қызмет көрсетуі (RE)» шкаласы бойынша анықталды.

Жұмыстың мақсаты – коммерциялық банктің қазіргі заманғы экономикалық жағдайларда қаржы саясатын оңтайландыру бағыттарын анықтау. Мақала коммерциялық банктің қаржылық саясатының негізгі компоненттерін анықтайды. Автор коммерциялық банктің қаржылық жағдайын талдайды және оның қаржылық саясатының тиімділігін бағалайды. Зерттелетін коммерциялық банктің ағымдағы қаржы саясатының мәселелерін анықтауға ерекше көңіл бөлінеді. Бұл жұмыста басты проблемалар: капиталдың мультипликаторы төмендеуі және операциялық шығыстардың артуы. Британ мультипликаторының төмендеуі Базель комитетінің жаңа талаптарына байланысты. Операциялық шығындардың өсуі банктің мерзімі кешіктірілген несиелермен тиімсіз жұмыс жасауымен байланысты. Атап айтқанда, жинау құнын төмендету. Бұдан басқа, банктік кредиттік саясаттың түрін анықтайтын үш факторға негізделген банктік қаржы стратегиясының матрицасы әзірленді. Жүргізілген талдау негізінде қаржы саясатының тиімділігін арттыру және арттыру жөніндегі шаралар анықталды.

Бұл мақалада қолма– қол ақшасыз төлемдермен және аударымдармен байланысты банктік қызметтер бөлінісінде цифрландырудың негізгі бағыттары қарастырылған, сондай–ақ оларды дамытудағы цифрлық технологиялардың рөлі карастырылды. Қолма–қол ақшасыз банктік қызметтердің негізгі түрлері, инновациялық технологиялар арқылы көрсетілуі, Қазақстанда қашықтықтан банктік қызметтердің одан әрі дамуына кедергі келтіретін факторлар, сондай–ақ коммерциялық банк клиенттеріне банктік қызмет көрсету моделінің параметрлері қарастырылды.
"Клиентті цифрлық сәйкестендіру" ұғымы, сондай–ақ қашықтықтан төлем қызметтерін көрсету шеңберінде, оның ішінде Қазақстанның шалғай аймақтарында, географиялық орналасуына қарамастан, қаржы ұйымына алғашқы жүгінген кезде, сонымен қатар қызметтерді алған кезде, кез келген жабдықты пайдалана отырып, Клиентті қашықтан сәйкестендіруге ықпал ететін жаңа өнім құру егжей–тегжейлі талданды. Соңында пластикалық карталар бірте–бірте байланыссыз мобильді төлемдермен ығыстырылатыны, ал қаржылық құжат айналымы толығымен цифрлық болады деген қорытынды қисынды түрде жасалды.

Мақалада СҚО–ның аймақтық жалпы өнімінің құрылымы қарастырылған. Осы көрсеткіш дисперсиялық талдау мен орташа құрылымдық көрсеткіштер әдістерін қолдану арқылы 2017 жылдағы ҚР бойынша кешендік статистикалық талдау нәтижелері келтірілген.
Сонымен қатар СҚО жалпы аймақтық өнімнің 5 жылдық нәтижесінің динамикалық қатарындағы өзгерістерінің талдауы келтірілген. Мақалада талдау барысында алынған нәтижелерді талқылауға көңіл аударылған.
Бұдан басқа, мақалада республикалық ЖӨӨ жалпы сомасына әрбір облыстың үлесін көрсететін деректер келтірілген, осы көрсеткіш бойынша облыстарды саралау жүргізілді. Солтүстік Қазақстан облысы экономикасының нақты секторындағы ауыл шаруашылығының басым рөліне қарамастан, дәстүрлі ауыл шаруашылығы болып саналатын өңір осы бағыт бойынша республикалық көшбасшыларға жатпайды, алайда осы көрсеткіш бойынша облыстың бестігіне кіреді. Мақаланың соңында СҚО ЖӨӨ салалық құрылымын өзгертудің одан әрі үрдісі туралы қорытынды жасалды.

Табиғи сулардың анионның құрамын анықтау үшін иондық хроматографиялық әдіс сипатталған. Metrohm 850 IC Professional автоматтандырылған жүйесі пайдаланылды, ол химиялық және көміртегі диоксидінің сөнуінен кейін өткізгіш детектормен жабдықталған. Негізгі аналитикалық сипаттамалар зерттелген аналитиктердің әрқайсысы үшін бағаланды. Әдістің сенімділігі жұмсақ ауыз суға сертификатталған анықтамалық материалдарды талдау арқылы бағаланды. Ашық ауыз су үлгілері бойынша қалпына келтіру сынағы өткізілді. Бұл әдіс хлорлауға дейін және одан кейінгі ауыз суды, сондай– ақ альпі көлдерін талдау үшін қолданылады. Өтініштер саласында ион хроматографиялық әдістерін дамытудың негізгі бағыттары келтірілген. Жоғары жылдамдықты және жоғары өнімді хроматографияға ерекше көңіл бөлінеді. Ионды хроматографиялық әдісінің аналитикалық мүмкіндіктері салыстырылады. Көптеген жағдайларда аналитикалық тәжірибе үшін қымбат жабдықты пайдаланудың қажеті жоқ екенін көрсетті Хроматография өнімнің сапасын анықтаудағы ең перспективалы заманауи әдістердің бірі болып табылады. Бұл әдіс өндіріс пен лабораторияларда белсенді қолданылады.

Бұл мақала барлық бакалавриат мамандықтарының студенттеріне ақпараттық– коммуникациялық технологияларды оқытудағы авторлық тәжірибеге негізделген. Дерекқор жүйелеріне назар аудара отырып, мақалада «Ақпараттық коммуникациялық технологиялар» пәні бойынша оқу жоспарына сәйкес практикалық жаттығулардың негізгі түсініктері туралы баяндалады. Деректер базасын жасау,  деректердің тұтастығы және деректер базасы технологиясы саласында IT–дағдыларын жетілдіру үшін студенттерге үш тапсырма түрі ұсынылады. Біріншіден, олар бұрын құрылған дерекқормен жұмыс істеуі керек, екіншіден, математикалық кестелерді пайдалана отырып дайындалған дайын дерекқорды пайдаланып, ақырында өздерінің дерекқорын ДББЖ–да жасаңыз. Тәжірибелік курстың авторларының көбі ДББЖ– да қарапайым дерекқорды дербес жасаудан басталады. Алайда, студенттер қазірдің өзінде осындай объектілер туралы өте түсініксіз идеяларға ие, сондықтан бастапқы деректер базасын көрсетіп, оларды пайдаланудың ең қарапайым дағдыларын үйрету керек. Ақпараттық коммуникациялық технологиялар курсы ағылшын тілінде оқытылады, сол себептен CLIL әдісі тәжірибелік сабақтарда жиі қолданылады.

Мақалада Қазақстан Республикасының аумағында қоспа өндірісі және оның даму перспективалары тақырыбы берілген. Бұл саланың перспективалы және инновациялық маңызы. Бұл өнімді енгізу мүмкіндіктері туралы теориялық зерттеу негіздері ұсынылған. Оның дамуына әсер ететін нақты факторларды анықтайтын AP технологиясын әзірлеуде және қолдануда артта қалып отырған біздің еліміз туралы зерттеулердің нәтижелері ұсынылып, экономиканың болашақ бәсекеге қабілеттілігін арттыруға бағытталған теориялық зерттеулер мен талдау негізінде осы өнімді енгізу механизмдері ұсынылған. Қоспа технологиясының жіктелуі берілген. Егер жіктеудің негізгі ерекшеліктері бастапқы материалды пайдалану және оны қолдану қағидаты болып табылады. Қосылу технологиялары нарығында Қазақстан Республикасының артта қалу себептері анықталды. Қазақстан Республикасында аддитивті технологияның келешегі бар бағыттарына баға берілді. М.Қозыбаев атындағы Солтүстік  Қазақстан мемлекеттік университетінің базасында аддитивті технологиялар саласындағы мамандарды даярлау орталығын құру идеясы ұсынылды.

Бұл жұмыста қондырғы ПФ режимінде жұмыс істеген кезде плазма параметрлерін есептеу және коаксиалды цилиндрлік электродтарды плазмалық фокус геометриясына ауыстыру бойынша эксперимент қою міндеті қойылады. Фокустың іргелі параметрлері есептелген, плазмалық фокустың қалыптасу шарттарын алдын ала бағалау нәтижелері көрсетілген. Электродинамикалық модель формулалары бойынша электрондардың температурасы мен концентрациясының максималды мәні анықталды. Электродинамикалық модель бойынша есептеулер электрондар концентрациясының анод радиусынан тәуелділігін көрсетеді. Сондай– ақ, электронды температураның өсуіне ток күшінің артуы әсер етеді, бірақ импульс уақыты азаяды. Анод радиусы 0,25 см–ден 2,25 см–ге дейін өзгерген кезде электрондық температураның мәнін анықтауға мүмкіндік беретін деректер алынды. Разряд тогының кернеу шамасына тәуелділігі көрсетілген. Жүргізілген эксперименттер, егер жүйенің индуктивтілігін айтарлықтай төмендету бойынша шаралар қолданбаса, плазманың динамикалық параметрлері пинчты қатты қысу үшін жеткіліксіз екенін көрсетті.

Бұл мақалада ауылдық туризм мәселесі және оны дамыту проблемалары қарастырылады. Литвада ауыл туризмі ауылдық туризм елдің әлеуметтік және экологиялық проблемаларын шешетіндіктен, ел экономикасын дамытуға және ауыл тұрғындарын жұмыспен қамтуға көмектесетіндіктен ауылдық туризмді қолдау және дамуы керек жылдам дамып келе жатқан туризм секторы болып саналады. Сонымен қатар, ауылдық туризм сонымен қатар белгілі бір қиындықтар мен проблемалармен бетпе–бет келіп, олардың қызметі барысында анықталуы және бағалануы қажет. Зерттеу тақырыбының өзектілігі ауылдық туристік қызметтердің дамуын талдау және оның проблемалық аспектілерін бағалауға негізделген. Ауылдық туризм қызметінің сипаттамасын зерделеу, ауыл туризмінің қызметі-бұл тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға тікелей немесе жанама ықпал ететін және қызмет көрсететін тұтынушылар мен қызметшілер арасындағы байланыс ретінде көрінетін қызмет. Ауыл туризмі қызметі ұсынылған және тұтынылғанға дейін болады. Әдетте қызметтер бірнеше сипаттамалар бойынша жіктеледі. Бұл көрсетілетін қызметтерді жақсы түсінуге және жақсартуға, сондай-ақ олардың сапасы мен бәсекеге қабілеттілігіне ұмтылуға көмектеседі.

Бүгінгі күні жаңартылған білім берудің негізгі міндеті–оқушыларды алған білімдерін тәжірибеде қолдануға үйрету.
Білім беру мазмұны жаңартылған сыныптарда бағалаудың жаңа жүйесі–критериалды енгізіледі. Сонымен қатар, жүйе оқушылардың өз жұмысын дұрыс бақылау және бағалау, туындаған қиындықтардың себептерін өз бетінше анықтау және оларды жою қабілетін дамытады. Критериалды бағалау, өз кезегінде, формативті және жиынтық бақылыудан тұрады. Формативті бағалау оқушының дағдысының деңгейін анықтайды, бұл тоқсандық және жылдық әсер етпейтін аралық белгілер. Жиынтық бағалау материалдың белгілі бір блогын зерделегеннен кейін қорытынды баға қою үшін жүргізіледі. Бұл мақаланы қараудың өзектілігі, әзірленген тапсырмаларды және оларға бағалауды ұсыну.
Практикалық маңыздылығы физика пәні бойынша "Электростатика негіздері" тақырыбын жиынтық бағалай отырып, критериалды бағалауды көрсете отырып, физика сабақтарында оларды қолдану үшін балама ретінде қызмет ете алады.

Оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру жаңартылған оқыту бағдарламасы жағдайында өзекті мәселе болып табылады, оның негізгі міндеті – оқушыларды алған білімдерін тәжірибеде қолдануға үйрету. Мақаланың мақсаты оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру үшін кейс– әдісті қолданудағы рөлінің ұсынылған негіздемесі болып табылады.
Бұл мақалада зерттеушілердің білім беру үдерісіндегі өз бетінше жұмыс істеу әлеуетіне заманауи көзқарастары талданады. Оқушылардың аралық және қорытынды жұмыстарды орындауға өз бетінше дайындығына дайындығын қалыптастыруға ерекше көңіл бөлінген, бұл үшін мақалада өз бетінше орындау үшін көп нұсқалы тапсырмалар ұсынылады. Авторлар өз бетінше жұмыс жасаудың ең тиімді тәсілі кейс әдісі болып табылады деген қорытындыға келеді. Қазіргі заманғы зерттеулерді талдау негізінде оқу үдерісіндегі кейс– әдістің рөлі ашылады. Мақалада "Механика", "Электродинамика", "Оптика"сияқты физикадағы бөлімдер мысалында кейсті шешу бойынша оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру әдістемесі сипатталады.
Практикалық маңыздылығы жаңартылған оқыту бағдарламасы жағдайында оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру үшін кейстің келтірілген үлгісін қолдану болып табылады. Кейстің мазмұнына және оған арналған тапсырмаларға көп көңіл бөлінеді. Кейс–әдісті қолдану арқылы оқыту нәтижелерін бағалау критерийлері, оқытушының бағалау тәсілдері, өзін–өзі бағалау және өзара бағалау сипатталған.

Осы мақалам арқылы менің жеткізгім келгені – тілінде мүкістігі немесе бірнеше ақаулығы бар балаларды қол және саусақ моторикасы арқылы емдеу немесе алдын – алу жұмыстарын жүргізу. Егер осы жаттығулар мен моторикалық жұмыстарды жүргізер болса бала тіліндегі кемістік азаяр еді. Жалпы графикалық диктант дегеніміз бұл объектінің схемалық бейнесі(ұяшықтарға сурет салу). Бұл балаларға кеңістік қиялын, көңіл–күйін, есте сақтауын, саусақтардың жақсы қозғалу дағдыларын, қозғалыстарды үйлестіруді, табандылықты дамытуды үйретіп қалыптастырады. Ал сөйлеу дегеніміз – бұл мидың көптеген бөлімдерінің келістіріліп біріккен әрекетінің нәтижесі. М.М. Кольцованың айтуынша және тіл кемістігі бар балалар мен жасөспірімдер физиологиялық институының зерттеу нәтижесі бойынша баланың сөйлеу деңгейі саусақ қозғалыстарының қалыптасу дәрежесіне тікелей тәуелді екен. Сондықтан тіл мүкістігін жою үшін қол моторикасы және ұсақ моториканы жетекші орынға қоямыз. Дәл осы іс – әрекетіміз арқылы біз дефектология саласының маңызды да өзекті мәселесінің бірінің келеңсіз жақтарын жоямыз. Америкалық ғалымдардың айтуынша балаларды кішкентай кезінен бастап аулада немесе жағажайда құммен көп ойнауына кеңес береді. Осы құммен ойнау арқылы оның миы, сөйлеу қабілеттері және қол – саусақ моторикасы дамиды. Осы моториканы пайдалана отырып, ауытқуы бар балалар ата – аналарымен бірге ауруды жеңуге мүмкіндік алады.

Қазіргі уақытта денсаулығымыздың және шынайы зұлымдықтың жауы – гиподинамия, бұл дене функцияларын бұзуға әкеледі. Қазіргі студент он жыл бұрын, әсіресе, жаңа оқу бағдарламаларына көшуіне байланысты бірнеше рет психикалық және психологиялық стрессті бастан кешуде. Балаларды тірі, көңілді және ақырында денсаулығын қалай сақтау керек? Бұған көмектесу және дене шынықтыру сабақтары деп аталады. Біздің жұмысымызда дене шынықтыру сабақтарында студенттердің белсенділігін арттыру жолдары мен құралдары қарастырылады. Эмоциялық белсенділікті арттыратын және студенттерге қуаныш әкелетін факторларды талдаймыз. Ғылыми–әдістемелік және педагогикалық әдебиеттерді талдау оқытушының міндеттерін белгілеу кезінде мұғалімнің ең қателеспес қателерін анықтауға мүмкіндік береді. Қорытындылай келе, жұмыс оқуға деген жеке көзқарастың маңыздылығын көрсетеді, тек студентті, дене шынықтыру мұғалімін білу арқылы олардың барлық құзыреттерін табысты іске асыра алады.

Студенттердің әртүрлі мамандануы кезінде oқу жүктемесін арттыру жағдайында ағзаның функциoналдық мүмкіндіктерін арттыру мәселесі қазіргі уақытта өте өзекті міндет бoлып табылады. Студенттердің денсаулығын сақтау және жұмысқа қабілеттілігін арттырудың ғылыми негіздері ЖOO–да oқудың қайда және қандай кезеңдерінде қауіп фактoрлары пайда бoлады және студенттердің денсаулығы ЖOO–ға дейінгі кезеңде өмір сүруге детерминацияланған. Жoғары oқу oрындарында кәсіби және зияткерлік білім алудың тиімділігі бірқатар фактoрларға, сoның ішінде студенттер ағзасының функциoналдық жағдайына, oлардың салауатты өмір салтына қатынасына байланысты. Студенттер әлеуметтік белсенді және мoбильді тoп бoлып табылады, oлар еліміздің бoлашағын айқындайды. Маман тек таңдаған мамандық бoйынша өте жақсы дайындалмай ғана, физикалық мықты, шыдамды, ең күрделі бейінді міндеттерді шеше алатын бoлуы керек. Емтихандық сұрақтар студенттерге ауыр стресстік фактoр сезімін береді,oрталық жүйке жүйесінің тепе– теңдігін бұзады, бұл салдардан кейін жүректің жұмыс істеуі өзгереді. Жoғарғы пoтенциалды, шыныққан адамдар қoршаған oртаның қoлайсыз әсерінен түсетін стресске төзімді бoлып келеді.

Мақалада дене шынықтыру дайындығының жай–күйін, жеіңл атлетика құралдарымен әскерге шақыру бойынша әскери қызметшілердің күш қасиеттерінінің дамуын талдау қарастырылады. Әскери қызметшілердің күштік даярлығының жоғарғы деңгейін дамыту үшін практикалық ұсынымдар беріледі. Әскери қызметшілердің қазіргі заманғы жалпы әскери ұрыстағы қызметі физикалық дайындыққа байланысты болады. Бөлімшелердің жеке құрамының жауынгерлік оқу практикасында Күштерді дамыту үшін кешенді жаттығуларды жүйелі орындау әскери қызметшілердің жауынгерлік іс–әрекеттегі нәтижелілігін арттыруға ықпал етеді.

Әскери қызметшінің мүмкіндіктерінің деңгейі туа біткен психологиялық және морфологиялық мүмкіндіктердің өмір және жаттығу процесінде осы мүмкіндіктерді пайдалануда алынған тәжірибемен үйлесімін білдіретін сапаларды көрсетеді. Ең маңызды мәндердің бірі әскери қызметшілердің алдында тұрған жауынгерлік міндеттерді әр түрлі жағдайларда шешу қажеттігі болып табылады. Әр түрлі жағдайлар, шешілетін жауынгерлік міндеттердің сипаты, тәулік және жыл уақыты ҚР әскери қызметшілерінің іс– қимылдарына ерекше талаптар қояды.