Сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген өсімдіктерді қорғау үшін популяциялық және экожүйелік деңгейде зерттеулер жүргізу және қазіргі жағдайын бағалау оларды қорғау жұмыстарын тиімді ұйымдастыру үшін өте маңызды болып саналады. Қазіргі кезде Жайық өзені деңгейі төмен түсуі және ормандардың қурауы салдарынан мамыргүлдің таралу ареалы азаюы байқалады. Осыған орай мамыргүл қауымдастығының қазіргі кездегі жағдайын зерттеу жұмыстары жүргізілді. Жайылма және байрақ ормандарда кездесетін мамыргүл қауымдастықтарына сипаттама берілді және олардың морфометриялық көрсеткіштері, тіршілік және экологиялық жағдайы анықталды. Батыс Қазақстан облысында мамыргүл (Convallaria majalis L.) табиғи жағдайда өзен жайылмалары мен ірі сайларда өсетін еменді-шегіршінді және теректі ормандардың шөптесін ярустарында кең таралған. 2019-2020 жылдары Батыс Қазақстан облысында Жайық өзенінің жайылма және байрақ ормандарында кездесетін мамыргүл қауымдастықтарын зерттеу нәтижесі байрақ ормандардағы орман-жаңғақты-мамыргүлді емен қауымдастығының экологиялық жағдайы нашарлағанын көрсетті. Сондықтан да осы қауымдастыққа жойылып кету қаупі төніп тұрғандықтан оларды қорғау шараларын ұйымдастыру қажет.

Мақалада көгалдандыру үшін Ақтөбе облысы жағдайында түрлі бақша раушандарының морфобиологиялық, фенологиялық және сәндік ерекшеліктері сипатталған. Раушан гүлдерінің сорттарына фенологиялық бақылау негізінде төмендегі критерийлер бойынша баға берілді: бұтаның морфологиялық ерекшеліктері, гүлдеу ұзақтығы, гүл мен бұтаның сәндік қасиеттері, аурулар мен зиянкестерге бейімділігі, гүлшоғыры, гүлі. Сонымен қатар гүлдің реңі және оның күн көзіне күйіп кетпеуге төзімділігі, гүлдің мөлшері, гүл пішіні мен гүлшоғыры, иісі, гүлдің қолайсыз жағдайға төзімділігі, бұта формасы, жапырақтары, сорттың түпнұсқалылығы, гүлдің көптігі, гүлдің жалпы жағдайы секілді белгілері ескеріледі.
Барлық критерий бойынша Red Magic раушаны басым болды. Раушан сорттарын интродукциялық талдау барысында мынадай қорытындыға келуге болады, ағылшын және шай-гибридті раушан сорттары Ақтөбе облысының климаты мен жағдайына төзімді.

Мақалада жылқы тұқымындағы жыныстық диморфизм және жылдың мезгіліндегі физиологиялық көрсеткіштері келтірілген. Қарабайыр жылқы тұқымы түркмен жылқысы мен жергілікті жылқылары шағылысу нәтижесінде алынған буданды, ұзақ жылдар іріктеу жұмыстарының нәтижесінде пайда болған. Аталған жылқының тұқымы Түркістан облысының оңтүстік аудандарында өсіріледі. Популяцияда түсі қара –қоңыр, сұр жылқылар үлесі басым, басқа түстерде де кездеседі Қарабайыр жылқы тұқымында айғырлардың шоқтық биіктігі -147,3см, ал биелерде 144,2см құрайды, осы белгініңң жыныстық диморфизмі 2,9см болды; тұрқының қиғаш ұзындығы айғырларда 150,5см, ал биелерде 146,5см құраса, олардың жыныстық диморфизмі 4,0см болды. Кеуде орамы бойынша айғырлар көрсеткіші 176,8см, ал биелерде 170,5см болса, олардың жыныстық диморфизмі 6,3см құрады. Жіліншік орамы бойынша айғырлар көрсеткіші 19,5см, ал биелерде - 18,6см болды, олардың жыныстық диморфизмі 0,9см құрады.
Жылқы тұқымдарының барлығында жыл мезгіліне байланысты дене температурасы, жүрек соғу жиілігі, тыныс алу жиілігіде өзгеретіні байқалды. Жылқылардың аталған физиологиялық көрсеткіштерінің қыс мезгілінде төмендеп, ал жаз мезгілінде артатыны анықталды. Жыл мезгіліне байланысты физиологиялық көрсеткіштерінің айырмашылығы: дене температурасы +0,1 Сº, жүрек соғу жиілігі +19,0 соғу/мин +19,3соғу/мин, тыныс алу жиілігі +16,0 соғу/мин +18,1 соғу/мин құрады.

Жоғары оқу орнына бейімделу студенттердің физикалық дамуында ғана емес сонымен қатар iшкi мүшелер жүйелерiнiң қызметтерiнде де негативтi өзгерiстер туғызады. Ағзадағы тiршiлiк процестерiн қамтамасыз етуде қан айналым жүйесiнiң алатын орыны ерекше. Сондықтан бұл зерттеу жұмысында жоғарғы оқу орнында әр түрлі бағытта оқитын студенттердің қан айналым жүйесінің оқу жылының басындағы, емтихан кезіндегі және оқу жылының 2 семестріндегі динамикасы қарастырылды. Жаратылыстану, техникалық және гуманитарлық бағыттар бойынша оқитын студенттердің физиологиялық және психологиялық көрсеткіштеріне оқудың белгілі бір кезеңдері әр түрлі әсер ететіні анықталды. Көрсеткіштердің ауытқуы көбінесе оқудың емтихандар кезеңінде байқалады. Студенттерге түсетін үлкен жауапкершілік және де емтиханға дайындықтың аздығынан туындайтын қобалжулар, қорқулар ағзаға кері әсер етеді. Ал оқудың екінші жартысында көрсеткіштердің біраз қалпына келгені анықталды.
Барлық бағыт бойынша білім алатын студенттерде жүктемеден кейінгі қан қысымының систолалық және диастолалық көрсеткіштері, сонымен қатар тамыр соғысы жиілігі және қалпына келу уақыты емтихан кезінде жоғарылап, оқу жылының екінші жартысында ол көрсеткіш біршама тұрақтанғаны байқалды. Бұл емтихан кезінде болатын қобалжуларға байланысты.

Орман қорының атқаратын рөлі өте зор, бүкіл биосферадағы тіршілік, әсіресе адамзат қоғамы үшін аса маңызды. Тиімді пайдаланған жағдайда өз-өзінен қалпына келіп тұратын таусылмайтын табиғи қор. Орман – өсімдіктер, аңдар, құстар және көптеген насекомдар мен микроорганизмдердің мекен ететін ортасы мен құнды рекреациялық кешен. Ормандардың ғаламшарда тіршілік ететін өсімдіктердің, хайуанаттардың және микроорганизмдердің барлық түрлерінің шамамен ¾ бөлігінің даму ортасы болып табылатындығы анықталған. Ормандар тек материалдық ресурс қана емес, олардың ең маңызды экологиялық функцияларына климатты реттеу, атмосферадағы көмірқышқыл газының мөлшерін реттеп, жылыжай әсерін бәсеңдетуі жатады.
Қазақстан Республикасы бойынша орман қоры 4,6%-ды құраса, Батыс Қазақстан облысы бойынша 0,6%-ды [1] құрайды.
Батыс Қазақстан облысы бойынша орман қауымдастықтарының негігі орман құраушы ағаштарының қурап және шалғындық өсімдіктердің биоалуантүрлілігі азаюы байқалуда.
Осыған байланысты орман мен орман шаруашылығына байланысты іс-әрекетті ынталы жүргізіп, көбірек насихаттауға, ормандардың жойылып кетпеуіне және орман қорына антропогендік қысымды төмендете түсу қажеттігіне назар аудару өзекті болып отыр.
Соңғы бірнеше жыл қатарынан байқалған құрғақшылық, жер беті су ағынының азаюы, жер асты суларының деңгейінің төмендеуі, дала және орман ағаштары жойылып кет сатысының алдында тұр. Орман қорының бұзылуы аймақ экожүйесінің өзгерісіне де ықпал етеді.

Мақалада Быковка мен Ембулатовка өзендерінің бойында Батыс Қазақстан облысының кішігірім дала өзендерінің арнасы бойында және террасаға жақын жайылмаларында кездесетін қандыағаш қауымдастығы қарастырылған.
Біз қандыағаш қауымдастығының құрылымында ағашты, бұталы және шөпті қабатты ажырата аламыз. Флора мен өсімдік жамылғысының қалыптасуына әсер ететін факторлардың бірі - антропогендік, соған байланысты бұл ормандардың адвективті түрлермен инвазиялануы анықталды.
Жыл сайын арамшөптердің үлесі артып келеді, өйткені бұл өзендер арқылы су асты және жер үсті мұнайлары мен Чинаревск мұнай-газ конденсаты кенішінің құбырлары өтеді, сонымен қатар өндірістік нысандар кеңінен салынуда.
Қандыағаш қауымдастықтарының түрлік құрамы 34 еуразиялық (39%) және еуропалық 24 (27%) орман түрлерін құрайды. Биоморфтарды талдағанда, мұндай ормандарда көпжылдық шөпті поликарпиктердің 51-і (58%) басым екендігі анықталды. Екінші орынды ағаш және жартылай ағаш 24 (27%) түрі алады. Экологиялық фитоценотикалық спектрді қарастырған кезде 40 орман түрі (45%) 21 дала түрінен (24%) және 12 шалғындық түрден (14%) басым болады.
Өзен жайылмасының зерттелген аумағы екі ландшафттың - шалғындар мен ормандардың үйлесуімен сипатталады, ормансыз алқаптарға жатады және Батыс Қазақстан облысындағы табиғи ағаш өсімдіктерінің жалғыз мекендейтін орны болып табылады.

Қазіргі таңда ормандардың ауданы күрт төмендеуде. Ғаламда бір минут сайын 26 гектар мөлшерде ағаш кесілсе, әр жыл сайын орман аумағының 0,8%-ы жоғалуда. Бұған Бударин қорықшасы орманның жағдайы да мысал бола алады. Қазақстан Республикасының жолақ ақ теректі орман кешеніне, сондай-ақ жиі қайталанып отыратын орман өрттері табиғатқа үлкен зиянын тигізуде. Қазақстан Республикасының 1994 жылы бекіткен биоалуантүрлілікті сақтау аясында Биоалуантүрлілік жөніндегі конвенциясы бойынша Жайық өзені шегіндегі алқапты орманды қорғау бүгінде өзекті шара болып отыр. Қазақстан территориясында орман алқабының алып жатқан көлемі 4%-ды құраса, Батыс Қазақстан облысында бұл алқап 0,4%-ын ғана алып жатыр. Осы өлкедегі орман өсімдіктерінің экологиялық жағдайына және олардың алуантүрлілігінің өзгеруіне талдау жасау, әрі сирек кездесетін түрлерді қалпына келтіру арқылы табиғи популяцияларды сақтау бағытындағы шараларды жүргізу кезек күттірмейтін өзекті мәселелердің бірі.

Мақалада төрт ландшафтық аймаққа бөлінген Жалпы Сырттың (Ж.С) кальцефиттік флорасы қарастырылған. Зерттелген аймақ Еуразиялық дала аймағына, Орал-Торғай (Батыс Қазақстан) дала белдеуіне, бетегелі-селеулі далаға жатады. Біз қарастырып отырған Деркөл Сырты (Д.С) Ж.С-тың оңтүстік бөлігінде орналасқан. Жер бедері жылжымалы-тегіс, ойпаттармен, жартастармен, жыралармен және шұңқырлармен тығыз бөлінген. Ендік бағыттағы аумақты Деркөл өзенінің алқабы кесіп өтеді. Д.С-да Үлкен Ешкі тауы (254 м) және Глазистая тауы (196 м) атты биік нүктелер белгіленген. Зерттеу нәтижесінде флоралық құрамда 222 туысқа, 56 тұқымдасқа жататын 350 өсімдік түрі тіркелді.
Өткізілген хорологиялық немесе географиялық талдау Д.С флорасында кең ареалды (еуразиялық 138 түр (39,5%), еуропалық 81 (23,1%), голарктикалық 42 (12%)) және жергілікті (Ежелгі Жерорта теңіздік 44 (12,5%), Жерорта теңізідік 19 (5,4%)) және тар жергілікті тұрандық 22 (6,3%) түрлердің таралғанын көрсетті. Тұран типінде келесі топтар ажыратылады: арал-каспийлік 5 (1,4%), заволжскқазақстандық 6 (1,7%), нижневолжск 4 (1,2%), сарматтық 3 (0,8%). Тұран тобының түрлерін зерттелетін флораның автохтонды өзегі ретінде қарастыруға болады.
Географиялық элементтердің құрамы бойынша Д.С флорасы Голарктикалық патшалықтың Бореалды және Ежелгі Жерорта теңіздік патшалықастының түйіскен жерінде орналасқан далалық байланыс флорасы екені анықталды.
Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енгізілген өсімдіктердің 14 түрі және Батыс Қазақстан облысының Жасыл кітабына енгізілген 33 түр анықталды.

Жұмыста 2009-2018 жылдар аралығында Батыс Қазақстан облысында эхинококкоздың (E. granulosus) таралуы мен эпидемиологиясын зерттеу бойынша мониторинг материалдары ұсынылған.
Эхинококкоз - адамның энзимиялық гранулозды таспа құртының әсерінен пайда болатын ауыр паразиттік ауру, ол көбінесе эндемиялық немесе спорадикалық болып табылады. Иттер - адамның инфекция көзі. Адам мен ауылшаруашылық жануарлары аралық иелер болып табылады, онда ауру міндетті түрде кист түзілу сатысынан өтеді. Эхинококк кисталары кез-келген мүшеде, соның ішінде сүйек пен бұлшықет тінінде локализациялануы мүмкін.
Адамға жұқтырудың негізгі механизмі - алиментарлы, контактілі және тұрмыстық. Адамның инфекциясы жануарлардың - гельминттердің иелерімен (көбінесе иттермен), жидектер мен шөптерді жинау кезінде, ластанған көздерден су ішу кезінде, соңғы иесінің нәжісімен ластанған көкөністер мен жемістерді жеу кезінде пайда болады (мысалы, ит) . Сезімталдық жалпы болып табылады, дегенмен, мал шаруашылығымен байланысты белгілі бір кәсіптің немесе өмір салтының адамдарында (қасапхананың жұмысшылары, малшылар, аңшылар және басқалары) үлкен қауіп бар.

Қазіргі уақытта оқшауланған клеткалар, ұлпалар мен мүшелер культурасының әдісі физиология, эксперименталды ботаника, генетика, биохимия және молекулалық биология саласындағы зерттеулерде кеңінен қолданылады. Бұл әдістің клеткалық дифференциация, гисто- және морфогенез заңдылықтарын, генетикалық ақпараттардың жүзеге асырылу механизмдерін және фитогормондардың жекелеген топтарының осы процестердегі рөлін зерттеу үшін қолданылады.
Жұмыстың мақсаты Origanum vulgare L. өсімдігінің каллустық культурасына фитогормондардың әсерін зерттеу болып табылады. Ең алдымен өсімдік тұқымынан in vitro-да стерильді өсімдіктері өсіріліп, сол өсімдік экспланттары каллустық культура алу мақсатында пайдаланылды. Өсу реттегіштері ретінде қоректік ортаға 2,4-Д және 6-БАП әртүрлі концентрацияда қосылған қоректік орталарда (1,0 мг/л 2,4-Д және сәйкесінше 0,5 мг/л, 1,0 мг/л, 1,5 мг/л, 2,0 мг/л, 4,0 мг/л, 5,0 мг/л, 6,0 мг/л, 9,0 мг/л 6-БАП) каллус ұлпаларының өсуі бақыланып, каллусогенез индукциясы үшін ең тиімді орта МС 2 (МС+1,0 мг/л 2,4-Д + 0,5 мг/л 6-БАП) екені анықталды. Алынған каллус ұлпалары ақшыл түсті және борпылдақ болды.

Мақалада өсімдік сығындысы қосылған сүт негізінде дайындалатын сүт өнімдерін алу мүмкіндігі және дайын өнімнің органолептикалық, физика-химиялық көрсеткіштерін зерттеу нәтижелері келтірілген. Табиғи тәттілендіргіш ретінде стевия сығындысы йогурт өніміне таңсық тәтті дәм береді, сонымен қатар өнімді тәттілендіріп қана қоймай, оның оңай сіңіріліуін жүзеге асырады. Бұл дегеніміз, стевия өсімдігі дәмдік қасиетінен бөлек, жеңіл сіңімді тағамдық құрамға да ие деген сөз. Сүтқышқылды өнім дайындау барысында түйе сүті пайдалы, сіңімі жоғары диеталық қасиетке ие бірегей шикізат түрі болып табылады. Өйткені, түйе сүтінің құрамында 100-ден астам құнды компоненттер көзі кездеседі: иммуноглобулиндер, гормондар, өсу факторлары, ферменттер және т.т биологиялық белсенді заттар. Стевия сығындысы қосылған түйе сүтіне негізінде дайындалатын сүтқышқылды өнім тәтті дәмі, сапасы бойынша қалыспайтын пайдалы тағам түрімен қамтамасыз етеді. Зерттеу жұмыстары С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетіне қарасты «Сүт өнімдерін өңдейтін тәжірибелі-өндірістік цехында» жүргізілді.

Мақалада айран болып табылатын сүтқышқылды өнімін және балықтың сүйек ұнтағынан жасалған арнайы қоспа дайындаудың тәжірибе жинағы қамтылды. Қоспа ретінде Қазақстан Республикасының оңтүстік-шығысында орналасқан Балқаш көлінен ауланған көксерке балығының қайнатылған сүйектерінен жасалған ұнтақ белгіленді. Бұл мезетте балық қалдықтарын екінші реттік пайдалану қоршаған ортаға тиімді әсер ететіндігіне және үнемділікке әкеліп соқтыратынына ерекше назар аудару керек.
Автор биотехнологиялық процесі арқылы өнімді дайындауда арнайы тәсілін қолдана отырып, құрам көрсеткіштерінің өзгеруін және осы сүтқышқылды өнімнің адам денсаулығына қаншалықты пайдасы бар екендігі туралы іздестіріп зерттеді. Қоспасы бар және қоспасы жоқ айран өнімдері арасында салыстырмалы талдау жүргізілді. Дегустациялық тексеріс өткізілді.
Мақалада қоспаның өзіндік құндылығына назар аударылады. Сонымен қатар, адамзаттың тамақтану рационында минералдардың жетіспеушілік сипатын көрсететін проблема тақырыбы қозғалады.
Қарастырылып отырған тақырып тағам өндірісіндегі технология және ауыл шаруашылығы ғылымдарының мамандарын қызықтырады.

Мақалада Өскемен қаласының батыс бөлігінде орналасқан, өндіріс орындарына жақын жатқан әр түрлі экологиялық топқа жататын төрт түрлі ағаштардың су тапшылық жағдайына зерттеу жұмыстары жүргізілді. Зерттеуге алынған өсімдіктер: Populus deltoides Mersh, Acer Semenovii Rgl.et Herd, Elaegnus angustifolia L, Salix alba L. су тапшылығына ұшырағанда тургорлық қасиетін жоғалтпайды, жапырақтары редукцияланып, соған сәйкес транспирация қарқындылығы азаяды. Осмостық қысым ксерофиттерде өте жоғары болады. Тамыр системасы суды қарқынды түрде сорып алады, бірақ үнемдеп жұмсайды. Өсімдіктің су балансында – өсімдіктің суды жарату мөлшері мен судың ену мөлшерінің ара қатынасына тапшылық болмау керек. Су режимі топырақ құрылысына байланысты, сонымен қатар топырақтағы суды өсімдіктің қабылдау дәрежесі, топырақтың механикалық құрылысына да өте тығыз байланысты болады. Жалпы орта факторларының көпшілігі өзгеріп отыратындықтан және организмдерге әр кезде әр түрлі деңгейде әсер ететіндіктен вегетация барысында өсімдік сол ортадағы өзгерістерге бейімделе қалыптасады. Су мөлшері өз деңгейінде болып, өсімдіктің су балансының бұзылуы байқалмайды. Ауа, топырақ ылғалдылығының шамаларында үлкен ауытқушылықтың болмауы, өсімдіктің су режиміне де өз ықпалын тигізеді.

Мақалада Қазақстан Республикасының Петропавл қаласындағы температура ауытқуларының ұзақ мерзімді өзгерістерін салыстырмалы талдау нәтижелері келтірілген. Талдау 85 жыл бойғы - 1935 жылдан 2020 жылға дейінгі ұзақ мерзімді мәліметтер негізінде жүргізілді. Талдау нәтижелері бойынша 11 ай ішінде оң белгілер жиілігінің жоғарылауына байланысты ауытқулар өзгергендігі анықталды. , соңғы онжылдықта теріс аномалиялар жиілігінің 4,6% -ға өсуі тіркелген шілдеден басқа. Рекордтық өзгерістер наурыз айында тіркелді, онда оң ауытқулардың жиілігі бірінші бақылау кезеңіндегі (1935-1977) 39,5% -дан, екінші кезеңде (1978-2020) 79,1% -ға дейін өсті. Сонымен қатар, мақалада қаңтар мен шілде айларында ауытқулардың мөлшері мен олардың белгілеріне қысқаша сипаттама берілген, олар Г.Я. ұсынған атмосфералық циркуляцияның үш түрінің біреуіне басым болған. Вангенгейм - батыс типті W, шығыс типті E және меридионалды тип.

Ғылым өркендеген сайын логика мен грамматиканың өзара байланысы қарапайымдылықтан алыстап, неғұрлым терең сипатқа ие болды. Ол зерттеулер логикалық және грамматикалық категориялардың сыйысушылық, қайшылық және келіспеушілік мәселесі түрінде ғана емес, тіл құрылымының теориясын жасайтын мазмұн мен оның тілдегі көрінісі арасындағы қатынас мәселесі түрінде де көрінеді. Атап айтқанда, тіл теориясын жасайтын мазмұн мен оның тілдік көрінісі мәтіндерде айқын көрінеді.

ХХІ ғасыр – жаңа технология мен ақпараттандыру ғасыры. Қазіргі заманғы, ғылыми-техникалық үдерістің қарқыны күннен-күнге өсуде. Сонымен қатар, білім беру жүйесінің алдына да жаңа міндеттер жүктелуде. Білім беру саласында жаңа ақпараттық технологияны практикада меңгермейінше сауатты, жан-жақты маман болу мүмкін емес. Жаңа ақпараттық технологияны меңгеру интеллектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және тағы басқа адами тұлға келбетін қалыптастыруына ықпал жасайды.
Қазақ тілін оқыту әлемдік ақпараттық білім кеңістігінің деңгейіне көтерудің тиімді жолы – білім беру саласын толықтай ақпараттандыру. Мемлекеттік тілді оқытуда– ақпараттық-коммуникациялық технологияларды тиімді қолдану болып табылады.
Ақпараттық технологиялардың бірі – интерактивті тақта, мультимедиялық және онлайн сабақтары болып табылады.
Бұл мақалада қазақ тілін мультмедия арқылы өту туралы қарастырылады.

Бұл мақалада «бәйтерек» ұғымына байланысты әртүрлі мифологиялық сюжеттер талданады. Қазіргі этнологияның теориялық және методологиялық негіздеріне сүйене отырып, мақала авторы «бәйтерек» туралы ежелгі сенiмдер тотемистикалық сипатқа ие болуы мүмкіндігі жайлы болжамға келеді. Дәстүрлі дүниетанымында «бәйтерек» мәңгіліктің, мәңгілік өмірдің нышаны болған. Ол бүкіл ғаламаттың символы болғандықтан, ежелгі адамдар бүкіл әлемді осы ағаш түрінде елестеген.
Ғасырлар бойы «бәйтерек» кейпі дәстүрлі дүниетанымда үнді-иран, түрік, араб-мұсылман мифологияларындағы бейнелерімен күшейтілген. Мифтерде, «бәйтерек» ұғымымен қоса, киелі құстар (самұрық, бүркіт) және айдаһар (жылан) бейнеленген. Осы наным-сенімдер қазіргі мерекелік дәстүрлеріне әсер етті. Мысалы, жаңажылдық шыршаның көркемдеуінде архаикалық негіз болуы мүмкін.
Дәстүрлі мәдениетте «бәйтерек» туралы сенімдер маңызды орынға ие болды. Қазіргі уақытта осы сенімдер әртүрлі архитектуралық нысандар ретінде сомдалған.

Ұсынылып отырған мақалада Әбу Насыр Әл-Фарабидің 1150 жылдығына орай математикалық зерттеулеріне шолу жасалып, соның ішінде дөңгелек денелерге қатысты зерттеулеріне аса көңіл бөлінген. Берілген шеңбердің центрін анықтау, шеңберге қалай жанама жүргізуге болады, сегментті толық шеңберге дейін қалай толықтыру керек деген сұрақтарға ұлы ойшыл әл-Фарабидің зерттеулерінен мысалдар келтіріліп, сызбалары ұсынылған. Әл-Фарабидің еңбектерінен бастау алған қазіргі дөңгелек денелер туралы зерттеулер теоремаларды көруге болады. Математикалық трактат еңбегіндегі Центрдің бөліктері, шеңбер центрін анықтау туралы, шеңберге жүргізілген жанама радиусқа перпендикуляр жайында, доғаны тең үш бөлікке бөлу әдісі және екі еселенген басқа үйге немесе шарға тең қатынаста алынған үй немесе шар салу туралы әдістерінің сызбасы көрсетіліп, түсіндірілген.

Мақала жарнамалық мәтінді зерттеудің прагматикалық аспектісіне арналған. Прагматикалық әсер жасау үшін құнарлы материал - бұл сөздер, мақал-мәтелдер, «қанатты» сөз тіркесі. Автор қазіргі заманғы жарнамалық мәтіннің мақсаты «ақпараттың« таза »түрінде қаншалықты көп емес екенін, сонымен қатар жарнамаланатын өнімге және компанияның қызметтерін пайдалануға деген сеніміне назар аудару деген қорытындыға келеді. Мақала жарнамаланатын өнімге бастапқы көзқарастың маңыздылығын атап көрсетеді. Экспресс жасау, жарнамаланатын брендке заманауи жарнамада назар аудару, сөздерді, мақал-мәтендерді, «қанатты» өрнектерді, әдетте, түрлендірілген түрде.
Зерттеу нәтижелерін стилистика, риторика және сөйлеу мәдениеті бойынша практикалық сабақтарда қолдануға болады.

Бұл мақалада Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік мүлікті басқару тиімділігінің проблемалары және халықаралық тәжірибені зерделеу мен нормативтік-құқықтық актілерді талдау негізінде оларды шешу жолдары қарастырылады. Елдегі қалыптасқан әлеуметтік-экономикалық жағдай мемлекеттік мүлікті басқару және оған билік ету қағидаттары мен басымдықтарын, сондай-ақ мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі уәкілетті органның функционалдық міндеттерін қайта қарау қажеттігі туралы сендіреді. Қазақстандағы мемлекеттік мүлікті басқарудың шынайылығы мен перспективаларын жақсы түсіну үшін мемлекеттік мүлікті тиімсіз басқарудың себеп-салдарлық байланысы талданады. Мемлекеттік мүлікті басқаруды жетілдіру үшін автор "кейс-стади" әдісін қолдана отырып, Франция, Швеция, Ұлыбритания, Қытай, Беларусь және Өзбекстан сияқты елдер бойынша тәжірибені пайдалануды ұсынады. Мемлекеттік активтерді басқару саласындағы мемлекеттік органдар орындайтын функцияларды құрылымдық және сапалы талдау нәтижелері мемлекеттік меншікті пайдаланудан тиімділік пен экономикалық қайтарымды арттыру үшін олардың қызметін оңтайландыру жөніндегі қажеттілікті көрсетеді.

Мақала туристік кәсіпорын қызметін басқару ерекшелігі ретінде басқару механизмдерін анықтауға және сараптама жүргізуге бағытталған.
Қазіргі уақытта туризм саласы экономикалық, әлеуметтік және т.б. стратегиялық маңызды функцияларды атқарады. Сондықтан да, еліміздің туризм саласының динамикалық дамуын қамтамасыз ету үшін басқару механизмдерін тиімді пайдаланудың маңыздылығына талдау жасалды, сонымен қатар, аталмыш саладағы кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін инновациялық басқару механизмдерін ажырата білу қажеттілігі сараланды, нәтижесінде туризм саласын эффективті түрде басқару жүйесін ұйымдастыру шараларын тиімді жоспарлау мүмкіндіктері талданды.
Қазақстанның қазіргі туристік жағдайына талдау және SWOT-анализ жасалынды. Мақалада қарастырылған басқару механизміне миссия, мақсат, міндеттер, принциптер, функциялар және басқару әдістері кіреді. Миссия құрамына салыстырмалы талдау жүргізілді. Сонымен қатар, жоспарлау, ұйымдастыру, ынталандыру, үйлестіру, бақылау механизмдері сипатталды және басқару механизмдерін қалыптастыру жолдары ұсынылды. Инновациялық басқару механизмдері де туристік кәсіпорындар арасындағы бәсекеде алға жылжу көзі ретінде қарастырылды.
Қорытындыда туристік кәсіпорынның қызметін пайдалы түрде жүзеге асырудың ажырамас талабы – басқару механизмдерін ұйымдастыру және олардың үнемі дамуын ұдайы қамтамасыз етіп отыру қажеттілігі анықталды.

Мақалада саралап оқытудың тиімділігі және саралау тәсілдерінің түрлері жан-жақты талданады. Саралау тәсілінің ғылымға енгізілген уақыты анықталып, бүгінгі күндегі қолданыс аясы тәжірибелік жұмыстар негізінде анықталады. Әлемдік деңгейдегі әдіскерлер жұмысымен қоса ұлттық педагогикада еңбек сіңірген М.Жұмабаев, А.Байтұрсыновтың бағалы ой-түйіндері басшылыққа алынып, тақырып төңірегінде салыстырмалы жұмыстар жүргізіледі. Әдістеме саласында еңбек еткен ғалымдар жұмыстарына сүйене отырып, микро, мезо, макро деңгейдегі саралауға түсінік беріледі. Саралаудың тапсырма, дереккөз, қарқын, жіктеу, қолдау көрсету, диалог, қорытынды, бағалау түрлері жеке талданып,ерекшеліктері туралы сипаттама жазылады. Оқушының қабілет-қарымы, жеке ерекшелігі ескерілетін саралап оқыту тәсілдерінің тиімділігі және қолданыс аясы басты мәселе ретінде талқыланып, оң нәтижеге жетудің бағыт-бағдары айқындалады. Жаңартылған білім беру мазмұнына сәйкес жасалған қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы 10-сыныптың қазақ тілі пәні бойынша сабақ жоспары негізге алынып, саралау тәсілдерінің түрлері үлгі ретінде көрсетіледі. Мақала тақырыбының өзектілігі бүгінгі педагогика проблемасымен тікелей байланыста қарастырылады.

Қазақ ССР Ғылым Академиясының академигі, белгілі ғалым фольклорист, атақты археолог, шоқантанудың жетекші маманы, тарихшы, этнограф Ә.Х.Марғұланның қазақ ұлттық фольклортануда алатын орны ерекше.

«Отбасы сөзінің семантикалық мағынасы» мақала сөз мәдениеті мен тіл мәдениетіне арналған. Мақалада сөзжасалым мәселесі сөз болады. Сонымен қатар, отбасы лексемінің шығуын тілге тиек ете отырып, осы лексемнің семантикалық мағынасы, яғни қалай шыққандығына жан-жақты талдау жасалады.

Бүгінгі күні короновирустық инфекцияның таралуына және қашықтықтан оқыту форматына көшуге байланысты оқытушыдан білім алушыға тиімді ақпаратты берудің өзекті проблемасы туындайды. Сабақты дәстүрлі түрде өткізу мүмкін болмаған жағдайда, студенттердің оқу материалын дұрыс жеткізуі, қабылдауы және меңгеруі үшін барлық құралдар мен әдістерді қолдану қажет.
Берілген мәселені шешуде оқу мәтіндерін кванттау әдісін қолдануға негізделген білім беру технологиясы айтарлықтай көмек көрсете алады. Бұл мақалада біз профессор В.С. Аванесовтың "Химиялық экология"пәнін қашықтықтан оқыту контекстінде кванттық оқу мәтіндерін құру үшін ұсынған негізгі идеялары мен принциптерін көрсетуге тырыстық. Біздің ойымызша, сандық оқу мәтіндері дұрыс құрастырылған жағдайда ғана қажетті материалды зерттеуге мүмкіндік туғызады. Ақпарат мөлшерленген көлемде қамтылған, мұқият ойластырылған мәтіндерді ғана пайдалану керек. Осылайша, оқушы уақытты екінші материалға жұмсамайды, тек басты нәрсеге назар аударады. Бұл ретте ақпаратты қабылдау мен ассимиляциялау процесін жақсартады.
Пандемия аяқталғаннан кейін және дәстүрлі білім беру формасына қайта оралғаннан кейін, квантталған мәтіндер студенттердің өздік жұмыстары үшін де, мысалы, анықтамалық жазбалар үшін де өзекті және тиімді болады. Оқу мәтіндерін кванттау технологиясы нақты және қолданбалы барлық пәндерге қатысты өзекті болып табылады. Біз эксперимент ретінде теориялық және практикалық материалдардың үлкен көлемін біріктіретін «Химиялық экология» пәнін таңдадық.

Геометрияны оқу процесі негізінен есептерді шеше білу қабілеттерінен тұрады. Оқушыларға геометриялық есептерді шешуді үйрету үшін негізгі тапсырма әдісін қолдануға болады. Проблемаларды шешуде осы әдісті қолдану «негізгі» есепті шешу әдісін игеруге көмектеседі және мектеп геометрия курсының тақырыптары арасындағы байланысты көруге мүмкіндік береді. Біз өз жұмыстарымызда негізгі міндеттерді балалардың шамадан тыс жүктемесін болдырмау құралы ретінде қарастырамыз, сабақты жоспарлау мен оқушылардың білімін тексерудегі мұғалімдердің жұмысын жеңілдету және оқушыларға ҰБТ-ға дайындық кезінде геометриялық есептерді шешуді үйрету қажеттілігі.

Мектеп жасына дейінгі ересек топ балалары табиғат туралы білімді игеруде үлкен жетістіктерге жетеді. Эксперименттік жұмыс баланың зерттеуге деген қызығушылығын оятады, ақыл-ой операцияларын дамытады. Мектеп жасына дейінгі ересек топ балалары зерттеушілікке өте бейім болып келеді және әр түрлі зерттеу жұмыстарына, атап айтқанда, экспериментке қызығушылық танытады. Мектепке дейінгі балалар есейген сайын ойлаудың өнімді формаларын дамыта отырып, жаңа білімдерді ашуға бағытталған іздестіру-зерттеу қызметінің мүмкіндіктері айтарлықтай арта түседі.
Ұсынылған мақалада мектепке дейінгі ересек топ балаларының экологиялық мәдениетін қалыптастырудың негізгі жағдайлары белігіленіп, анықталады. Сондайақ мектепке дейінгі ересек топ балаларының экологиялық мәдениетін қалыптастырудың негізгі жағдайларын құру және жүзеге асыру бойынша жұмыс тәжірибесінің мазмұны көрсетіледі.
Балабақшада танымдық іс-әрекетті ұйымдастыру бойынша жұмыс тәжірибесі, мектеп жасына дейінгі балаларды экологиялық тәрбиелеу мәселелері сипатталған.
Мақалада мектеп жасына дейінгі балалармен жұмысты ұйымдастырған кезде балалардың жас және жеке ерекшеліктеріне ескеру қажеттілігі туралы тұжырым жасалады.

Жоғары білім беруді дамыту жүйесінде ғылыми білім көлемінің қарқынды өсуі байқалады, бұл оқу бағдарламаларының күрделенуіне және тығыздалуына әкеледі. Университетте білім алу негізгі психикалық функциялардың эмоционалды және интеллектуалды күйзеліс, гипокинезия, стрестік жағдайлардың болуымен сипатталады. Университетте оқудың барлық кезеңінде студенттердің қозғалыс және функционалдық дайындығы, физикалық дамуы төмен деңгейде екендігі айқындалады.
Осының аясында жоғары білікті ғана емес, физикалық дайындығы жоғары және дені сау мамандарға да әлеуметтік қажеттілік туындайды. Бұл жағдайда үйлесімді дамыған және бәсекеге қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру басты міндеттердің бірі болып табылады, сондықтан жас ұрпақтың дене тәрбиесі процесі маңызды рөл атқарады.
Жоғары оқу орындарындағы дене тәрбиесі бағдарламасына міндетті түрде «Жүзу» бөлімі кіреді. Жүзу - бұл сауықтырудың ең тиімді құралы және студенттер арасында ең танымал спорт түрлерінің бірі. Оның ағзаның функционалды жүйелеріне кешенді әсер етеіндігі дәлелденді. Осы жұмыста М.Қозыбаев атындағы СҚУ-да жүзу сабақтарындағы студенттердің техникалық дайындығының ерекшеліктері зерттелген.

Бұл мақалада математикалық олимпиадада кездесетін стандартты емес есептер және олардың шешу әдістері қарастырылған. Олимпиадалық есептердің көп бөлігі стандартты емес есепден құралады. Стандартты емес есептерді шығару дағдысын қалыптастыру арқылы, оқушының бойында өзіндік көзқарасты, жаңашылдыққа қарай ізденісті, табандылық сыңды қасиеттерді қалыптастырамыз. Математикалық олимпиадаға стандартты емес есептерді қоюдың басты мақсаты - оқушыларды өз бетінше есепті шешуге үйрету болып табылады.
Оқушылардың ойлау қабілеттерін қалыптастыруда стандартты емес есептердің орны ерекше. Стандартты емес есептерді шығару дағдыларын қалыптастыруда есептердің шығару тәсілдеріне басты назар аударылады. Стандартты емес есептер оқушының ақыл-ойын қозғалысқа келтіретіндіктен, оларды шешу әрдайым оңайға түспейді.
Қазіргі таңда мектеп оқушылары біршамасы аса күрделі олимпиадалық есептерді шешуде дәрменсіздік танытатыны белгілі. Бұл қиын стандартты емес есептерді шешудің әдіс-тәсілдерімен көп машықтанбағандықтарынаң болып отыр. Сол себебті мұғалім оқушылардың стандартты емес есеп шығару білігін қалыптастыруда ғылыми-теориялық және ғылыми-әдістемелік тұрғысынан негізделген болу қажет.

Информатика пәніне арналған виртуальды оқу ортасына практикалық және теориялық анализ жүргіземіз. Зертттеу мақсаттары мен міндеттерін қарастырып, оқыту бағдарламаларының тиімділігін талдаймыз. Сонымен қатар “виртуальды технологиялар”, “виртуалды интерактивті оқыту ортасы” және “онлайн оқыту платформасы” т.б өзекті мәселелерді талқыға саламыз. Жұмыстың ғылыми өзекті болуына, заманауи технологиялар мен виртуальды өмірдің балаларға ықпал етуінен туындайды. Жаһандану және информатизация әсерінен информатика пәнінен сабақ берудің жаңа интерактивті тәсілдері пайда болды. Ал виртуальды технологиялар сол тәсілдердің бірі болып табылады. Виртуальды сабақ беру елімізде қарстырылмаған. Болашақта бұл бағытта жұмыс атқаратын мамандарға әдіснамалық нұсқаулық қажет екендігі анық. Зерттеу жұмысының нәтижелеріне анализ жасап, мұғалімдерге арналған нұсқаулық ұсынамын. Яғни зерттеу жұмысының практикалық маңызыдылғын айқындап, виртуальды интерактивті ортаны ұйымдастыру және енгізу ережелерін құрамын. Бұл жобада интерактивті компьютерлік технологияны қолдану және оны ұйымдастыру жолдарын қарастырамыз.

Біздің еліміз әлемде жаңартылатын энергия ресурстарының бай қорлары бар ел ретінде ассоциацияланады. Бұл мұнай, газ, көмір және онымен байланысты көмірсутек компоненттері. Олардың қорлары бойынша Қазақстан Республикасы әлемнің алғашқы ондығына кіреді. Алайда, оларды өндіру кезінде де, пайдалану кезінде де қоршаған ортаны ластайды. Мақалада Қазақстанның жаңартылатын энергия көздерінің негізгі сипаттамалары баяндалған. Жаңартылатын энергия көздерін дамыту бойынша ұсыныстар және де жел және су энергия ресурстарын пайдалануды озық дамыту жолдары келтіріледі.
Сонымен қоса жел және гидроэнергетикалық ресурстарды пайдалануды арттыру әдістері ұсынылған. Еліміздегі гидроресуртары және де мүмкін болатын су электр станцияларының қуаттары бойынша егжей-тегжейлі бөлу және оларды республиканың әкімшілік облыстары бойынша бөлу мәліметтері көрсетілген. Біріккен су және жел электр станцияларының салуына қолайлы аумақтар көрсетілген. Алтай тауларының энергиясын игерудің кейбір аспектілері баяндалған, содан кейін желіге қосылған бірыңғай диспетчерлік бөлмесі бар су және жел электр станцияларының бірыңғай кешенін пайдалану негізінде жаңартылатын энергия көздерін пайдалану тиімділігін арттыру шаралары қарастырылуда.

Жылу энергетикасының дамуы табиғи ортаның әртүрлі компоненттеріне әсер етеді: атмосфераға (ауаның оттегін тұтыну (О₂), газдардың, будың, қатты бөлшектердің шығарындылары және т.б.). Қазіргі уақытта бұл әсер планетамыздың барлық құрылымдық компоненттеріне әсер ете отырып, жаһандық сипатқа ие болады. Соны негізге ала отырып дәстүрлі энергетикаға балама іздеуге тура келеді. Энергияның баламалы түрлері туралы айтқанда, әдетте, атом энергиясы еске түседі. Дегенмен, атом энергетикасын қолдану да айтарлықтай экологиялық артықшылыққа ие емес және де оның қолдаынстағы кемшіліктері көрсетілген.
Сондықтанда, қазіргі таңда әлем жаңартылатын энергия көздеріне (ЖЭК) жүгініп отыр. Жаңартылатын энергия көздерінің көбі климатқа тәуелділігі әсерінен күн электр станциялары ең тартымды болып табылады. Күн энергетикасын қолданудағы артықшылықтары және қазіргі таңда еліміздің қай жерлерде қолданылып жатқаны немесе болашаққа деген жоспарлы салынып жатқан энергия көзіне тартымды жер алқаптарының жоспары көрсетілген.

Группаларды зерттеу кезінде оларда кейбір көрсетілген қасиеттері бар ішкі группаларының болуы туралы сұрақ ең маңызды мәнге ие (немесе, нақтырақ айтқанда, - зерттелетін группалардағы ішкі группалардың жүйелері туралы сұрақ). Осыған байланысты, ерікті группалардың құрылымы ерекшеліктерін зерттеу олардың осы қасиеттері бар ішкі группалары болмауы шарты кезінде орындылығына байланысты. Барлық өзіндік ішкі группалары абелдік болып табылатын МиллерМореноның ақырлы абелдік емес группалары кезінде (осындай группалардың сипаттамасы мақаласында сипатталған [1]), келесі сұрақтарға жауап беруге болады, одан ерекше абелдік емес ішкі группалар кейбір ақырлы абелдік емес группалар егер группалар тәртібі әр түрлі жай сандарға бөлінсе, олардың оңды жауабын алуға болады.

Қазақстанда өзекті мәлелелердің бірі автожолдардың сапасы. Жолдың сапалы болғаны әрқайсымызға пайдалы. Аварияның болуының 40 % - ы жолдың сапасына байланысты болады. Жолдарды күту техникалары қазірде коммуналдық техника басын бастап тұр. Жазғы, қысқы уақыттағы жол күтімін барлығын коммуналдық техника көмегімен күтіледі. Маңызды автожолдарды қысқы уақытта күту дегеніміз – ауа-райына байланысты жолдарды қар басып қалуы болады, сол уақытта жол жабынынындағы қарды бүйіріне лақтыру. Еліміздегі маңызды автожолдар әрқашан ашық болуы тиіс. Жолдың ұзақ болуына байланысты көп техника жұмылдырылмайды. Маңызды трассаларды қардан тазалау үшін доңғалақты Киров тракторын қолданамыз. Бұл мақалада Киров таркторының құрылысы айтылды және трактордың ерекшеліктері, кемшілігі оны шешу жолдары көрсетілді. Трактор базалық машина болғандықтан тракторға сәйкес аспалы жабдық тіркеліп, соқалы қайырмалы аспалы жабдықтың құрылымы, құрылысы, суреті қарастырылды. Трактор қуатты, соқалы қайырма жылдамдықты болғандықтан маңызды трассаларды қардан тазартуға сәйкес келетін трактор болып есептеледі.

Су біздің планетамыздың биологиялық қабығының ажырамас бөлігі болып табылады. Су "біздің" әлемнің ең таралған зат, бірақ оның қасиеттері әлі күнге дейін зерттелмеген. Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті жанындағы сұйық орталарды наноқұрылымдау зертханасында М. Қозыбаев түрлі су үлгілерінің электр өткізгіштігін анықтау бойынша эксперимент жүргізілуде. Көптеген ғалымдар жалпы қабылданған агрегаттық күйлерден басқа, кем дегенде, судың сұйық фазасында бірқатар аралық бар, олардың қасиеттері бойынша кейбір айырмашылықтары бар. Бұл жұмыста судың екі түрінің электр өткізгіштігін зерттеу нәтижелері Берілген: ағынды және қайнатылған. Эксперимент термиялық өңделген суды тұндыру уақытының азаюымен қайталанды, бұл микроорганизмдердің су құрамына әсерін болдырмас үшін. Эксперимент барысында қайнаған судың электр өткізгіштігі ағынды судың электр өткізгіштігінен жоғары екені анықталды. Өлшеулер нәтижелері сыртқы артық қысымның әсерінен су көлемінде полярлық емес монопластерлік құрылымдардың пайда болуы туралы теорияның бар екендігіне дәлел бола алады.