Жұмыста биологияны және биологиялық пәндерді оқыту әдістерінің тиімділігі мәселесі қарастырылады. Биологияның әртүрлі әдістері және оларды қазіргі жағдайда, сондай-ақ қашықтықтан оқыту кезеңінде қолдану сипатталады. Негізгі назар оқытудың жаңа әдістерінің маңыздылық деңгейіне, визуалды және медиа-контенттің білім алушыларды қабылдауға тиімділігіне аударылады. SARS-COV-19 короновирустық инфекциясының таралуынан туындаған шектеу шараларына байланысты өзгерістердің басталуымен, содан кейін қашықтықтан оқыту формасына көшу кезінде теориялық ақпаратты қабылдау өзгерді. Жұмыста оқытушылар мен білім алушылардың мүдделерін ескеретін тиімді практикалық сабақтарды өткізудің баламалы технологиялары ұсынылған.

Сүтқоректілер Павлодар облысының аумағында (Қазақстанның солтүстік-шығысы) барлық жерінде таралған. Антропогенді әсер байқалатын ареалдарында Microtus gregalis және Sicista subtilis түрлері басым болып келеді. Ұсақ сүтқоректілер ауыр өнеркәсіптің ірі кәсіпорындарының эмиссиясы жағдайында өмір сүреді. Ірі зауыттар мен тас жолдардың маңында күкірт (IV) және азот (IV) тотықтары, көміртег (II) оксиді, қатты фторидтер, сутег фториді, бенз(а)пирен; ванадий, хром, марганец, темір, никель, мыс, мырыш, қорғасын тәрізді химиялық заттар кездеседі. Жануарлар улы заттарды қорекпен бірге трофикалық деңгейлер және тыныс алу арқылы алады. Жәндіктермен қоректенетін сүтқоректілер кеміргіштерге қарағанда ластанудан көбірек зардап шегеді. Фтор сүйек ұлпаларында жиналады. Ауыр металдар сүтқоректілердің терісінде, бауырында, бүйректерінде, өкпеде, жыныс мүшелері мен тірек-қимыл аппаратында болады. Жануарлардың денсаулығы үшін ең қауіпті-бенз(а)пирен, оның аз мөлшері мутаген болып табылады. Улы заттардың әсер ету деңгейі, ареалы ластану көзінен неғұрлым алшақ жатқан жағдайда төмендейді.

Жетекші мамандар дене шынықтыру құралдары арқылы кәсіпке қажетті қызмет түрлерін игеруге табысты ықпал етуге және қажетті құзыреттерді тиімді қалыптастыруға болатынын атап өтті [1].

Қазіргі заманғы бакалаврларды даярлаудың әртүрлі бағыттары үшін стандарттардағы құзыреттілік тұжырымдары қаншалықты өзгеше болса да, жоғары білім берудегі дене тәрбиесінің мақсаты оқушының жеке басының дене мәдениетін қалыптастыру болып табылады [2].

Бұл, біздің ойымызша, адамның дене шынықтыру арқылы сауықтыру және кәсіби өмірлік міндеттерді шешуге дайындығын қалыптастыруды білдіреді. Жоғарыда айтылғандарға байланысты білім алушыларда құзыреттілікті қалыптастыру процесі дене тәрбиесінің тиімділігін бақылау жүйесін өзгертуді және жетілдіруді білдіреді.

Қазіргі кезеңде педагогикалық бақылау белгілі бір болашақ бакалаврға қажетті құзіреттіліктің қалыптасу деңгейін анықтау мәселесін шешуі керек. Құзыреттіліктің қалыптасуының қорытынды деңгейін сынақтар мен емтихандарды өткізудің дәстүрлі нысандары шеңберінде анықтау іс жүзінде мүмкін емес.

Сондықтан құзыреттердің қалыптасуын бақылау жүйесін одан әрі жетілдіру критериалды тәсіл негізінде, нақты гендерлік, жас және кәсіби критерийлерге негізделуі керек. Мұндай критерийлердің болуы студент ұмтылуы керек нәтижені болжауға көмектеседі. Осылайша, осы процесті сәтті жүзеге асыруға ынталандыру айтарлықтай артады.

Сонымен қатар, құзіреттілікті қалыптастырудың жеке процесін модельдеу, болжау, жоспарлау және бақылау әр оқушыға қол жетімді болуы керек. Сандық критерийлердің маңыздылығын атап өткен жөн, өйткені қызмет нәтижелерін терең сапалы талдау негізінде олардан дене шынықтыру үлгерімінің жалпы жан-жақты көрінісі қалыптасады. Сандық критерийлер, ең алдымен, дене тәрбиесі, физикалық даму процесінің сапа көрсеткіштері ретінде маңызды, тек бағалау және оқу үлгерімінің дәлелі ретінде ғана емес [3].

Бұл мақалада дене тәрбиесін алудың экономикалық тиімділігі туралы айтылады. Зерттеу шеңберінде физика кафедрасын бітіргеннен кейін жоғары оқу орнынан кейінгі жұмысқа орналасу мониторингі жүргізілді. Маркетингтік зерттеу осы кафедраның соңғы 10 жылдағы бұрынғы түлектеріне сұрақ қою арқылы жүргізілді, оған мамандық таңдау, оқыту, жұмысқа орналасу, қосымша білім алу және оқуға түсу кезінде жағымды және жағымсыз жақтарын егжей-тегжейлі зерттеуге арналған әр түрлі сұрақтар кірді. магистратура. Физика кафедрасында мам андық таңдау кезінде үміткерлердің уәжіне талдау жүргізіледі. Алынған мәліметтер негізінде қала мен облыс мектептеріндегі кәсіптік бағдар беру жұмысына баға беріледі. Сонымен қатар, Петропавлдағы ірі кәсіпорындардың бірінде қосымша білім алу, сырттай білім және атқаратын лауазымы, мамандықтан тыс жұмысқа орналасу перспективалары, жалақы және оның өсуіне әсері туралы зерттеу жүргізілді. Талапкерлердің мамандық таңдауына әсер ететін негізгі сәттер қысқаша сипатталған.

Бұл мақалада математикалық олимпиадада кездесетін стандартты емес логикалық есептер және олардың шешу әдістері қарастырылған. Логикалық есептерді шығару жолдарының көмегімен және осы тақырыпты оқытудың ерекшеліктерімен танысуға аса көңіл бөлінеді. Логикалық есептерді шығару дағдысын қалыптастыру арқылы оқушының бойына ізденушілік, табандылық, жан-жақтылық қасиеттерін қалыптастырамыз. Математикалық олимпиадаға логикалық есептерді қоюдың басты мақсаты – оқушыларды өз бетінше ізденіп, есепті шешуге үйрету болып табылады.

Математикалық олимпиадада мектеп оқушыларына логикалық есептерді шешу біршама қиындық туғызады. Сондықтан кәсіби білікті мұғалім өзінің оқушыларына есепті шешудің тиімді әдіс-тәсілдерін үйрете білуі қажет.

Мақалада якут және араб студенттерінің этно-бағдарланған аудиториядан тыс үлгісін қолдану арқылы шет тілін оқыту тәжірибесі берілген.

Автор шет тілін оқытуда якут және араб тілдерінің грамматикалық, лексикалық және фонетикалық материалдарын ескере отырып, оқытудың ерекшеліктерін ескеру қажеттігін көрсетеді.

Бұл мақалада шет тілдерін оқытуда жеке тұлғаға бағытталған тәсілдің даму жолы қарастырылады. Білімге деген көзқарас гуманистік педагогика дәстүрлеріне және Карл Роджерстің дидактикалық идеяларына негізделген. Білім берудегі екпін нақты оқытудан оқуға ауыстырылуы тиіс. Осындай нәтижелерге әкелетін көптеген процестер қандай да бір жолмен эмпатикалық болып саналады. Эмпатия әдісі және тұлғаға бағытталған тәсіл Солтүстік Қазақстан университетінің тілдік емес факультеттерінің бірінші курс студенттері үшін жүзеге асырылады. М. Қозыбаев.

Бұл мақалада математикалық олимпиадада көп кездесетін бүтін сандар жиынындағы теңдеулерді шешу әдістерін қарастырамыз. Теңдеулерді бүтін сандар жиынында шешу арқылы, оқушының бойында өзіндік ізденіс, ой өрісін дамыту сынды қасиеттерді қалыптастыра аламыз. Бүтін сандар жиынында теңдеулерді шешу дағдыларын қалыптастыруда есептердің есептердің шығару тәсілдеріне назар аударылады.

Мектеп оқушыларының басым бөлігіне бүтін сандар жиынында теңдеулерді шешу қиындықтар туындатады. Бұл олардың теңдеулерді осы әдіс-тәсілдермен шешуге көп жаттықпағандықтарынан болып отыр. Сол себепті жұмыстың негізгі бөлімінде осындай теңдеулерді шешудің жалпы теориясын, әдіс – тәсілдерін ашып көрсеттік.

Толықтырылған шындық виртуалды және нақты шындықты араластырып, пайдаланушыға бірнеше процестер мен бірнеше ортада білім беру тиімділігін қамтамасыз ету үшін жаңа құралдарды қол жетімді етеді. Толықтырылған шындыққа негізделген әртүрлі шешімдерді зерттеу қауымдастығы ұсынды: әсіресе техникалық қызмет көрсету операцияларында Толықтырылған шындық құралдары жаңа перспективалар ұсынды және күрт жақсартуға уәде берді. Бұл мақалада сонымен қатар толықтырылған шындық тұжырымдамасы мен технологиясы қарастырылады, оны білім беру процестерін қолдау үшін пайдаланудың өзектілігі мен уақтылылығының негіздемесі келтірілген. Мақала білім беру саласында толықтырылған шындық технологиясын қолдану мүмкіндіктерін қарастыруға және зерттеуге арналған. Оқу үдерістерін қолдау үшін толықтырылған шындық технологиясын пайдалану мүмкіндіктері мен нұсқаларына шолу жасалды, нұсқалардың бірі ретінде күрделі объектілерді, модельдерді және процестерді көрнекі көрсетудің жаңа формасы ұсынылады.

Мемлекет қаржылық ресурстар арқылы экономикалық өмірдік барлық өрістерін қаржыландырады, әрі сол арқылы әрбір тұрғынның, әрбір экономикалық қызмет субъектісінің мүддесін қозғайды. Қазіргі уақытта қалыптасқан дағдарысқа байланысты қаржыға деген, әсіресе мемлекеттік қаржыға деген қызығушылық арта түсуде. Осы мәселені зерттеуге көптеген ғылыми жұмыстар арналған. Мысалы, Р. Масгрейв және П. Масгрейв [1], Дж. Стиглицтің [2] жұмыстарында бюджеттік шешімдерді қабылдауда «шығындар-пайдалар» арқылы талдау әдістемесін қолдануды ұсынылады; бюджеттік шығындарды тиімді басқару сұрақтары, Қазақстан Республикасында бюджеттік шығында рдың нәтижелелегі мәселелерін З.Д. Искакова, А.Б. Зейнельгабдин, К.К. Ильясов, Ж.М. Елубаева, Н.Р. Весельская, М.Т. Какимжанова және т.б. зерттеген. Қазақстан Респубикасында мемлекеттік шығындар мәселесі – мемлекеттік басқару доктринасы мен тәжірибесіндегі кең байтақ тақырып. Бұл жағдайдағы шешім көбінесе қаржылық жүйе қаншалықты шапшаң дамиды, ресурсарды басқару заңмен қаншалықты сәйкес келеді, үкімет қаржылық ресурстарды жоспарлау мен пайдалануда қаншалық жауапкершілік танытады деген көптеген сұрақтарға үйлеседі. Осыған сәйкес мемлекеттік шығындар түсінігін мемлекеттік қаржы түсінігі құрамында қарастырып, мемлекеттік қаржы өзінің құрамдас бөліктері мемлекеттік түсімдер мен мемлекеттік шығындарсыз қарастырылуы және түсінікті болуы мүмкін емес.

Кәсіпорынның қаржылық жағдайы оның мүлігінің айналым процесіндегі ақшалай нысанын айқындайтын, кәсіпорынның өз қарыздарын өтеуге мүмкіндігін және те белгілікті мерізмде дамуын сипаттайтын экономикалық категорияны білдіреді. Нәтижесінде, кәсіпорынның қаржылық жағдайы активтер мен пассивтерді орналастыру және пайдалануды білдіреді. Кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақтылығы оның тиімді жұмысындағы маңызы зор. Ол тікелей меншікті және қарыздық міндеттемелердің арақатынасы, кәсіпорын активтерінің қолайлы оңтайлы құрылымы және негізгі және айналым қорларының арақатынасы мен активтер мен пассивтерді ң балансына байланысты.

Жұмыста қазақ әдебиетінің классигі Абай Құнанбаевтың көркем шығармашылығының моральдық-философиялық мәселелерінің кейбір аспектілері қарастырылған. Зерттелген поэтикалық мәтіндер сопылық поэзияға тән моральдық жетілдіру тұжырымдамалары мен Шығыс классиктері: Низами, Фердоуси, Навои лирикаларының көрінісін ескере отырып таңдалды. Қазақ ақыны шығыс дәстүрін ұстанады, бірақ осы ұғымдарды, сонымен қатар кейбір бейнелерді, атап айтқанда, Ескендір бейнесін қайта қарастырады деп анықталды. Абайдың Құнанбаев жанның өлмейтіндігі туралы тезисті жоққа шығармай, сыртқы әлемді сезімдік қабылдау принциптеріне көбірек сүйенеді. Кейбір материализм, рационализм адамзаттың илаһи бастауына деген сеніммен ұштасып, жан құмарлықтары туралы ілімде, адамшылық ұғымында және ақын жасаған бірқатар дидактикалық тұжырымдарда көрініс тапты. Абайдың пікірінше, руханилық пен тұрақты рефлексия - болмыс тәсілі және адамзаттың даму шарты.

Авторлар «Тілім менің – тұғырың биіктегі» атты Ахмет Байтұрсыновтың «Өз тілімен сөйлескен, өз тілімен жазған жұрттың ұлттығы еш уақытта адамы құрымай жоғалмайды. Ұлттыңсақталуына да, жоғалуына да себеп болатын нәрсенің ең қуаттысы – тілі. Сөзі жоғалған жұрттың өзі де жоғалады», деген сөзімен басталған мақалада қазақтың біртуар ұлы ұлағатты сөзі әрбір қазақтың санасына – шырақ, жүрегіне жігер беруі керек екендігін айтып кеткен. Тіл тек қатынас құралы ғана емес, ол – ұлттық болмыс пен рух, ол – мәдениет, ол – өнер, ол – білім мен ғылым, ол – тәрбие, бір сөзбен айтсақ өркениеттіліктің басты көрсеткіші. Тіл құдыретін жіті түсінген алаш көсемдері қазақ тілін сақтау мен даму мәселесіне ұлттық құндылық деңгейінде қарады.

Авторлар қазақ тілінің әліпбиін, емлесін жасаумен, ішкі заңдылықтарын ғылыми дәйектеумен бірге Алаш зиялылары тіліміздің тазалығы, мәдениеті үшін күресі жайлыда тоқталып өткен.

Кеңестік идеология ұлттық тілімізге елеулі кері әсерін, теріcкейде орналасқан Солтүстік Қазақстан облысы қазақтарының жағдайы, өңірдегі қазақ тілінің мәртебесін биік ұстауға тырысқан саусақпен санарлық қазақ ауылдарының жай күйікөрсетеді.

Қазақтың кешегісі мен бүгінгісін және болашағын ұлтжандылықпен ойлап, зерттеп, саралап кеткен академик Манаш Қозыбаевтың «...Ана тілі дамыған, ата тарихы танылған, барша болмысы көркем тілде жазылған халық қана өркениеттің төл перзенті» деп аяқталған.

Мақалада көркем шығарманың наративтік талдау туралы кіріспе мәліметтер бар, олар Гогольдің «Портрет» повестінде наративтік талдау негізі болып табылады. Мақала талдау үшін кездейсоқ таңдалмады, өйткені бағдарламалық жасақтама бола отырып, жазушының өнер міндеттері мен суретшінің әлем алдындағы жауапкершілігі туралы негізгі ойлары бар. Наративтік талдау автордың сөзін неғұрлым нақты естуге мүмкіндік береді.

Бұл мақалада кибербуллинг сияқты құбылыс туралы мәселе қарастырылады. Кибербуллингтің себептері мен түрлері сипатталған. Кибербуллинг деп түрлі әлеуметтік желілер, мессенджерлер, ойын платформалары, сондай-ақ ұялы байланыс арқылы онлайн - форматтағы қудалау деп аталады. Бұл жағдайда жаңа кибершабуыл көбінесе нақты өмірде қудалауға жақын екенін түсіну керек, ал біреуі екіншісіне тегіс ағып кетуі мүмкін. Сондай-ақ, мақалада өзара әрекеттесудің барлық қатысушылары үшін кибербуллингтің психологиялық салдары көрсетілген. Бұл құбылыстан қорғану тәсілдеріне ерекше назар аударылады, өйткені кибербуллинг бүгінгі күні онлайн шабуылдардың ең зиянды түрлерінің бірі болып табылады, өйткені зиянкестер көбінесе құрбанның белгісіздігін оған ең үлкен психологиялық жарақат келтіру және қорлау үшін аяусыз пайдаланады. Кибербуллинг, әдетте, жәбірленушіге қауіп-қатерден немесе жарияланымдардан және жәбірленушінің қадір-қасиетін түсіретін жалған беттерден тұратын әртүрлі жіберілген хабарламаларда көрінеді. Бұл құбылыстың салдары көбінесе қайғылы немесе тіпті қайғылы нәтижеге ие, сондықтан бұл тақырып өзекті және белгілі бір уақыт аралығында мүмкіндігінше жиі талқылануы керек.

Мақалада ерлі-зайыптылардың дұрыс емес мінез-құлқының себептері, зерттеу нәтижелерін талдау қарастырылған. Жалпы, әдебиетте қазақстандық жұптардың қалай өмір сүретінін, олардың қарым-қатынас үлгілерін, шешім қабылдау стильдерін, осы қатынастарды қолдауға итермелейтін құндылықтар мен сенімдерді суреттейтін ерлі-зайыптылардың күнделікті өмірі мен өмірлік тәжірибесінің эмпирикалық қорытындыларына негізделген сипаттамалық материалдар жетіспейді.

Бұл жұмыстың негізі Қазақстан Республикасындағы қаржылық инклюзивтіліктің даму жағдайын зерттеу болды, сондай-ақ тұтынушылардың қаржылық қызметтерге қолжетімділігін кеңейтуге цифрландырудың әсерін бағалайды. Цифрлық технологиялар қаржы инклюзивтілігі мен тұрақты экономикалық дамуды қолдау үшін кең мүмкіндіктер ұсына отырып, бүкіл әлемде инновациялардың, бәсекелестіктің және экономикалық өсудің ірі қозғалтқышы ретінде қарқынды дамуда. Бүгінгі таңда қаржылық инклюзивтіліктің өзектілігі оның кедейлік пен экономикалық өсу ауқымын азайту мәселелеріндегі рөлімен анықталады.

Мақалада А.Н. Островскийдің пьесаларындағы тегілер қарастырылған. Бұл тегілерге семантикалық талдау жасалды. Зерттеу жұмысының мақсаты- А. Н.Островскийдің шығармаларындағы тегілерді құнды тілдік материал ретінде қарастыру, оның семантикасы әлемнің орыс ұлттық бейнесі туралы ақпарат беру. Зерттеу нәтижелері А.Н. Островскийдің пьесаларында әр тегі ерекше және құнды тілдік ақпаратты сақтайтындығын көрсетті. Драматург А.Н. Островскийдің пьесаларындағы тегілер маңызды тарихи ақпаратты сақтайтын, орыс ұлттық картинасы әлемінің үзіндісін бейнелейтін тілдік материалды ұсынады. Жұмыстың жаңалығы - бұрын А. Н. Островскийдің шығармаларында орыс тегілері өздерінің семантикасында әлемнің орыс ұлттық бейнесі туралы ақпаратты көрсететін тілдік материал ретінде қарастырылмады. А.Н. Островскийдің тегілерінің семантикасында орыс саудагерлерінің өмірі, байлығы мен алуан түрлілігі бар орыс ұлттық мәдениеті бейнеленген. Пьесалардағы тегі А.Н. Островский орыс адамының жанының жағдайы, орыс ұлттық сипаты туралы айтады. Сондай-ақ, драматург пьесаларындағы тегілердің семантикасында белгілі бір даму кезеңінің орыс ұлттық түсі және орыс қоғамының тарихи өзгерістері байқалады. Демек, А.Н. Островскийдің пьесаларындағы орыс тегілері негіздерінің семантикасында орыс психикасының әлеуметтік-тарихи, психологиялық, жеке және мәдени ерекшеліктері көрініс тапты. Мақала материалдарын мектеп оқушылары мен университет студенттері орыс тілі мен орыс әдебиеті сабақтарында қолдана алады.

Мақалада әлемнің концептуалды бейнесінің бөлшегі болып табылатын адам танымында, тілдік жүйеде және көркем мәтінде орын тапқан поэзияның тілдік көркемдігі, концептуалдық өрісі нысан етіп алынады. Осындай зерттеулердің методологиялық күрделілігі концептінің өзі мен оның мағынасының шегарасын ашуда жан-жақты зерттеуді қажет етуімен айқындалады. «Атамекен» лексико-семантикалық өрістеріне жататын бірліктер іріктеліп, талдау жасалған. Жыраулық кезенінің ақындарының поэзиясындағы «Атамекен» концептісінің қолданысы талданып, мәдени фон мен мәдени семаға ие болған стереотиптік бірліктер жан-жақты талданады. Зерттеуші «Атамекен» концептісіне қатысты «Отан», «туған жер», «дала», «ауыл», «жайлау», «құтты қоныс», «жұрт» ұғымдары көшпелі халықтың таным әлемімен байланысты көрініс тауып, «атамекен» концептісін танытудағы өзек концептілер болып табылатындығын дәлелдеп көрсете алған. Ұлттың ұлт болып қалыптасуына әсер ететін негізгі факторлардың бірі – ұлттың рухани болмысының табиғатпен тікелей байланысын айқындаған. Қазақ халқының алтын бесігі, қазақты тәрбиелеген кең байтақ жазық өңірі, атамекені, оның бойынан, қанынан даладай дарқандықты, алаңсыз өмірді, кең дүниені аңғартатынын дәлелдей түскен. Осы тұрғыдан келгенде еңбектің танымдық-зерттеушілік маңызы айқын. Когнитивті лингвистиканың негізгі ұғымы болып саналатын концептілерге сипаттамалар беріліп, оның әлемнің тілдік бейнесіндегі орны анықталады. Жыраулар поэзиясы тараушасында жыраулық кезеңі ақындарының поэзиясында «Атамекен» концептісінің қолданысын жан-жақты талдап көрсетеді. «Атамекен» концептісі жыраулар поэзиясындағы әлемдік тілдік бейнеде «бетегелі бел», «ата қоныс», «жайлы қоныс», «ата жұрт», «жер», «мекен» ұғымдарының қолданылуымен терең ашылғанын нақты мысалдармен дәлелдеп көрсеткен.

Мақалада аймақтың тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуын анықтау мәселелері қарастырылған. Отандық және шетелдік ғалымдар мен зерттеушілердің аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуының тұрақты дамуын зерттеуге әр түрлі көзқарастары талданады. Қазіргі заманғы әдебиеттерді талдау негізінде анықтамалар нақтыланып, қазіргі жағдайдағы аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуының тұрақты даму динамикасын бағалау әдістері толықтырылды. Мақаланы жазған кезде авторлар мемлекеттік бағдарламаларды негізге алды, оның ішінде Қазақстан Республикасының «жасыл экономикаға» көшу тұжырымдамасы және т.б.

Aмаранттың фотосинтез процессі оның С4 типтегі өсімдіктерге жатуына байланысты ерекше өтеді. Ол С3 типті өсімдік өкілдеріне қарағанда көміртек диоксидін белсендірек сіңіріп, ауаны тиімді түрде оттегімен байытады. Осыған байланысты амаранттың сәндік бағытта өсірілетін түрлері көміртегі диоксиді көп шоғырланған қалалық жерлерде табиғи сүзгі ретінде қолданылып, егілгені дұрыс. Сонымен қатар амаранттың сәндік үлгілері жапырақтарының, гүлдерінің қайталанбас формаларымен көзге түседі. Амаранттың сары, қызыл, жасыл, қызыл қоңыр, үш түсті; жапырақтары сопақша, қалың, бұйра; гүлшоғырлары да түрлі-түсті әдемілігімен ерекшеленеді. Амаранттың сәндік үлгілері морфометриялық сипаттамалары бойынша сан алуан. Кез келген өсімдіктің қалыпты дамуы үшін топырақ құнарлылығы, температуралық жағдай, ылғалдылық мөлшері үлкен маңызға ие. Егер де жоғарыда аталған факторлардың бірі жетіспейтін болса, өсімдіктің тіршілік сапасы төмендейді. Топырақта қоректік элементтердің жетіспеушілігі, қолайсыз ауа райы, ылғал аздығының әсерінен өсімдік бойында фотосинтез процесстерінің тежелуі, биомассаның төмендеуі, ауруларға төзімділігінің төмендеуіне әкеледі. Біздің зерттеу жұмысымыздың барысында тыңайтқыш ретінде ағынды сулардың лайлы тұнбалары қоданылды. Коммуналды ағынды сулардың лайлы тұнбалары қалдық ретінде полигондарға жинақталып, айналаға жағымсыз иіс таратып, қоршаған ортаға кері әсер етеді. Алайда бұл қауіпті қалдық түрін қайта өңдеп, қалалық территорияларды көгалдандыру үшін органикалық тыңайтқыш немесе бұзылған жерлерді рекультвациялау кезінде грунт алуға болады. Жүргізілген зерттеу жұмысының нәтижесінде амаранттың өсіміне, жалпы биомассасының артып, сабағы мен гүлдің ұзындығына лайлы тұнбаның 10 т/га мөлшері барынша оңтайлы әсер еткені байқалды. Осы нұсқада бақылау салыстырғанда өсімдік сабағының ұзындығы 77%, гүлшоғыр ұзындығы 2,2 есе, гүлшоғыр массасы 1,8 есе, өсімдіктің гүлге дейінгі биомассасы 2,1 есеге артты.

Бұл жұмыста құс саңғырығынан жасалған органикалық тыңайтқыштың әртүрлі дозаларының арпа ризосферасындағы микроорганизмдердің таралуына әсері зерттелді. Оңтүстік қара топырақтардың микробиологиялық белсенділігі арпаны себуге дейін жүргізілді. Органикалық тыңайтқыштарды қолдану аммонификаторлар мен азоттың минералды формаларын сіңіретін, азотты бекітетін бактериялар санының саңырауқұлақтар мен актиномицеттерге қарағанда басымдылығын арттырды. Гаузе қоректік ортасында сараланатын актиномицеттердің өсуіне қолайлы кезең арпаның толық пісу кезеңімен тұспатұс келді және олардың таралуына 5 т/га-10 т/га нұсқаларының жағымды әсері байқалды. Целлюлозаны ыдыратушы актиномицеттер саңырауқұлақтардан басым нәтижелер көрсетті, бұл өсімдік қалдықтары мен топырақтағы органикалық қосылыстардың қарқынды жойылуының көрсеткіші болып табылады. Тәжірибе нұсқаларындағы органикалық тыңайтқыш дозасы артқан сайын саңырауқұлақтардың таралуына, өсіп-дамуына қолайсыз әсері ететінін зерттеулер көрсетіп отыр. Мұны органикалық тыңайтқышты компосттауға пайдаланылған биопрепараттың құрамымен байланыстыруға болады. Құс саңғырығын жоғары дозада қолдану азот бекітуші бактериялардың көбеюіне ықпал етеді.

Осы бапта азаматтардың мемлекеттік қызметтерді мобильді қосымшалар арқылы алуы кезіндегі мемлекеттік органдармен өзара іс-қимылы қаралады. Қызмет алушылар үшін қажетті функциялардың болуына қолданыстағы мобильді қосымшаларға салыстырмалы талдау жүргізілді. Мемлекеттік қызметтерді өз бетінше алу кезіндегі проблемалар туралы авторлардың ұстанымы ұсынылған және халық арасында мобильдік қосымшаларды пайдалануды танымал ету тәсілдері ұсынылған.

Қазақстанда креативті индустрияны дамытудың негізгі мәселелері мен бағыттары және креативті индустрия қарастыратын салалардың бірі болып табылатын дизайн саласының ел экономикасына қосатын үлесі жайлы қаралды. Дизайндық жобалау кезеңіндегі үйлесімділік пен сабақтастықты орнатуда, композициялық шешімдер қабылдауда және дизайн нысандарына тұтас көзқарас қалыптастырудағы тұжырымдаманың құндылығы туралы жазылған. Жобаны іске асыруда тұжырымдама нені анықтау керектігі және дизайн тұжырымдамасын құруда қамтылуы мүмкін ақпараттық блоктар көрсетілген.

Мақалада ғимарат бұрыштарын электронды тахеометр көмегімен геодезиялық өлшемдерін жүргізу тақырыбы қозғалады. Зерттеудің мақсаты – заманауи геодезиялық аспапты пайдалана отырып, қайта құрылатын ғимарат бұрыштарының тік жазықтықтан ауытқу ерекшеліктерін анықтау. Тахеометр көмегімен геодезиялық өлшеулерді орындау әдісінде жалпы және арнайы міндеттерді анықтауға басты назар аударылады. Мақаланың ғылыми жаңалығы ғимараттарды қайта құру кезінде орындалатын геодезиялық жұмыстардың әдістемесін зерттеу болып табылады. Нәтижесінде қайта құрылатын ғимараттың бұрыштық өлшеулерін орындау үшін заманауи геодезиялық аспапты пайдалану дәстүрлі классикалық аспаптармен салыстырғанда айтарлықтай айырмашылықтары анықталды.