Preview

М. Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан Университетінің Хабаршысы

Кеңейтілген іздеу
№ 1 (57) (2023)
Шығарылымды жүктеу PDF (Russian)

ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ҒЫЛЫМДАР

8-13 278
Аңдатпа

Ақылды қала - бұл өз азаматтарының өмір сапасын жақсарту үшін технологиялар мен деректерді пайдаланатын муниципалитет. Ақылды қаладағы азаматтардың қажеттіліктерін қамтамасыз ету көлік, энергия, қоғамдық қауіпсіздік және экологиялық тұрақтылық сияқты қоғамдастықтың нақты қажеттіліктері мен мәселелерін анықтауды және шешуді қамтиды. Бұған смарт бағдаршамдар мен ауа сапасының сенсорлары сияқты смарт инфрақұрылым мен қызметтерді енгізу, сондай-ақ цифрлық платформалар арқылы азаматтарды тарту және азаматтарды тарту бастамалары кіруі мүмкін. Бұл мақалада ақылды қаланы нені анықтайтынын және ақылды қала қағидаттарына сәйкес болу үшін қандай инфрақұрылымдық қызметтерді көрсету керектігі қаралыстыратын болады.

14-18 327
Аңдатпа

«Ақылды қалаларды» дамыту - бұл тез дамып келе жатқан үрдіс, оларды жүзеге асыруда Заттар интернеті (IoT) технологиясы шешуші рөл атқарады. Сенсорлар мен байланыс желілері сияқты IoT құрылғылары қалалық қызметтерді оңтайландыру, тұрақты дамуға ықпал ету және қоғамдық қауіпсіздікті арттыру үшін пайдалануға болатын нақты уақыттағы деректерді бақылауға және талдауға мүмкіндік береді. Жоспарлау және жобалау, орнату және конфигурациялау, деректерді жинау және талдау, техникалық қызмет көрсету және қолдау сияқты IoT технологиясын қолдана отырып, «Ақылды қаланы» құру үшін қолданылатын материалдар мен әдістер жобаның сәтті болуын қамтамасыз ету үшін өте маңызды. IoT технологиясын енгізу арқылы оның тұрғындарының қажеттіліктері үшін оңтайландырылған және қаладағы өмір сапасын едәуір жақсартатын ақылды қала құруға болады. Дегенмен, «ақылды қалаларды» жобалау кезінде деректер қауіпсіздігі және құпиялылық сияқты мәселелерді де ескеру қажет. Осылайша, Заттар интернеті мен «ақылды қалалар» саласындағы қосымша зерттеулер мен инновациялар олардың одан әрі табысы мен алға жылжуы үшін өте маңызды болады.

ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР

19-23 289
Аңдатпа

 Мақалада цифрландыру жағдайында шет тілін оқытудағы технологиялық тәсілдің теориялық негіздемесі берілген. Мақала авторлары университеттің білім беру кеңістігін цифрландыру жағдайында оны жүзеге асырудың оқу-әдістемелік құралдары мен технологияларын анықтайды. 

24-28 228
Аңдатпа

Мақалада кәсіби мамандандырылған құзыреттілік ұғымы, олардың мазмұны мен айрықша белгілері қарастырылады. Кәсіби-мамандандырылған құзыреттерді қалыптастыруда құзыреттілік тәсілді қолданудың маңыздылығы негізделеді және тиімділік дәрежесі анықталады. Бакалавриат студенттерінің кәсіби мамандандырылған құзыреттіліктерін қалыптастыру кезінде қолданылатын оқыту модельдері талданады. Зерттеудің өзектілігі кәсіби, коммуникативтік құзыреттілікті дамытуға, жеке тұлғаға бағытталған оқыту технологиялары арқылы білім беру сапасын жақсартуға және соның салдарынан азаматтардың үздіксіз білім алуға қатысу мүмкіндігін дамытуға байланысты отандық және шетелдік Нормативтік-құқықтық құжаттарда көрсетілген әлеуметтік сұраныспен негізделеді.

29-33 226
Аңдатпа

Біздің әлемді Интернетсіз елестету қиын: заманауи технологиялар күнделікті өмірден өнеркәсіптік кәсіпорындарға дейін әртүрлі салаларға еніп кетті. IT қолданбалары кеңінен қолданылатын тағы бір сала – білім беру. Әртүрлі пәндерді (соның ішінде ағылшын тілін) оқытудың көптеген әдістерін тартумен біріктірілген онлайн оқыту COVID-19 пандемиясы жағдайында заманауи білім берудегі жетекші басымдыққа айналды. Бұл пайдалы тәжірибе оны күтпеген жерден, кейде жай ғана ыңғайлы болу үшін пайда болуы мүмкін әртүрлі жағдайларда қазір енгізуге мүмкіндік береді. Мұндай жағдайларда сәйкес платформалардың (мысалы, ZOOM, Moodle, Teams, Kahoots және көптеген басқалары) және сәйкес әдістердің дағдылары мен білімі арқылы мұғалім әртүрлі онлайн әрекеттерге негізделген қарым-қатынас атмосферасын құра алады. Оқыту тіліндегі қарым-қатынастың табиғи ортасы онлайн сабақ аясында студенттердің өзара әрекеттесуінің ең тиімді түрі болады. Базалық білім мұғалім қойған тапсырмаларды пайдалана отырып, белгілі бір өзекті мәселелерді талқылау арқылы, сонымен қатар бұл жағдайда қол жетімді иллюстрациялық, аудио және бейнематериалдарды пайдалану арқылы жаңа құзыреттерді алудың негізі болып табылады. Сонымен қатар, оқытушы студенттердің коммуникативтік іс-әрекетінің тәлімгері ретінде маңызды рөл атқарады және нақты желілік жағдайларда барлық қатысушылардың тілді меңгеру процесіне белсенді қатысуы үшін қолайлы жағдай жасайды. Интегративті тәсіл бізге онлайн оқытудың артықшылықтары мен кемшіліктеріндегі ең маңызды бөлшектерді бөліп көрсетуге және оларды сәйкесінше талдауға мүмкіндік береді. Алынған тәжірибені ескере отырып, оны осы мақаланың аясында жалпылауға белгілі бір мүмкіндік бар.

ӘЛЕУМЕТТІК-ГУМАНИТАРЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР

34-46 263
Аңдатпа

Бұрын-соңды жыныстық зорлық-зомбылыққа ұшыраған әйелдерде психикалық денсаулыққа тиген зардап салдары кездеседі және жарақаттан кейінгі стресстік ақаулар және басқа да диагноздардың даму қаупі жоғары. Психикалық денсаулықтың зардабының нәтижелері құрбан мен шабуылдың сипаттамаларына, қоғамға ашулуға, көмекке жүгінуге және жалпы әлеуметтік-мәдени факторларға тығыз байланысты. Мақсатым аман қалған әйелдердің тәжірибесі туралы сапалық зерттеулерді тақырыптық синтездеу арқылы психикалық бұзылулар спектрінің дамуының әртүрлі аспектілерін анықтау және қандай факторлар қалпына келуге кедергі келтіретінін және ықпал ететінін анықтау болды.
Деректерді сәйкестендірудің бүкіл процесі екі процесті қамтиды. Карталау процесі және терең шолу. Әрі қарай деректер екі кезеңде қарастырылды: сапаны бағалау және деректерді алу. Тақырыптық синтез процесте анықталған сипаттамалық тақырыптарды зерттеу және зерттеу сұрақтарына жауап беру арқылы қол жеткізіледі. Соңында түсіндіруді жеңілдету үшін барлық сипаттамалық тақырыптар экологиялық үлгіде құрастырылды.
3 дерекқорды және басқа сенімді дереккөздерді қарап шыққаннан кейін тек 6 зерттеу жұмысы анықталды. Олардың барлығы келесі сатыға өтті. Себеп-салдар байланысында болатын 11 тақырыпша және 2 тақырып анықталды.
Бұл зерттеуде сексуалдық зорлық-зомбылықтан аман қалғандар зорлау фактісін қабылдау жолында бірнеше аспекті бар екенін көрсетті. Яғни зорлықтың қалай болғаны, алшақтау, осалдық, мәселені елемеу, отбасы мен қоғамның көз-қарасын қамтиды. Осы факторлардың барлығын бағалағаннан кейін олар ең соңында бастарынан не өткенін түсінеді. Бұл психикалық денсаулық мәселелері, әлеуметтік бұзылулар, күресу стратегияларын әзірлеу, дәрменсіздік, ашылудан тартыну және көмек сұрау сияқты бірқатар салдармен бірге жүреді.
Талдау әртүрлі күрес стратегиялары, ресми немесе бейресми дереккөздерге ақпаратты ашудың әсері және тұтастай алғанда қоғамның әсері сияқты қалпына келтіруге ықпал ететін кедергілер мен факторларды бағаладым. Бұл мәселені бірнеше деңгейде шешуге болады. Ұсыныстар берілген.

47-51 214
Аңдатпа

 Немістердің КСРО-ның батыс аудандарын басып алу қаупі нәтижесінде мемлекет басшылығы халықты және стратегиялық маңызды кәсіпорындарды шығыс аудандарға көшіру туралы шешім қабылдады. 1941 жылдың аяғында Ф.З.Дзержинский атындағы былғары зауыты техникасының бір бөлігі Симферопольден Қостанайға келді. Жаңа межелі жерге келген сәттен бастап зауыт ұжымының жұмысын қайта құру процесі басталады. Мұрағат материалдарына сүйене отырып, мақалада фабриканың осы кезеңдегі жұмысы қарастырылады. 

52-56 285
Аңдатпа

Қазіргі таңда әлеуметтік медиа өзінің шарықтау шегіне жетті деп айтуға болады. Әлеуметтік медианың қоғамға тигізетін пайдасымен қатар, зиянды тұстары да бар. Әсіресе балалар мен жасөспірімдер секілді осал топтарға келгенде бұл мәселе өзекті бола түседі. UNICEF зерттеушілері жыл сайын 175000 бала алғаш рет интернетке кіреді деген статисканы келтіреді. Бүгінгі таңда әрбір үшінші интернет қолданушысы бала екені белгілі болып отыр. Дегенмен олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қажетті шаралардың кешені толығымен қолға алынбаған. Сапалы онлайн контентпен қамтамасыз ету де әлі күнге дейін әртүрлі сауалдарды тудырады. Осы тұста әлеуметтік медианың дамуымен кең тараған мәселелердің бірі — кибербуллинг.

57-63 224
Аңдатпа

Жұмыста қорқыныш мағынасы бар етістіктер тобының лексикалық-семантикалық ұйымдастырылуы және А.П. Чеховтың шығармаларындағы етістік құрылымдарының жұмыс істеу ерекшеліктері қарастырылады. Ұсыныс глаголами эмоционалдық жай-күйі қорқыныш жеткілікті употребительны шығармаларындағы А.П. Чехов. Етістіктердің дифференциалды мағыналары, етістік формаларының түрлік-уақыттық мағыналары, етістік тіркестерінің семантикалық модельдері көркем шығарманың сөйлеуіндегі олардың функционалды ерекшеліктерін анықтайды. Етістіктер қорқыныш присоединяют нысанды субъектным және объекті мәндерімен бірге семантикой себептері мен жай-күйі. Өткен шақ түріндегі етістіктер осы форманың динамикалық және тиімді мағынасын жүзеге асырады. А.П. Чеховтың әңгімелерінің мәтінінде етістік құрылымдарының жұмыс істеуі кезінде олардың мәтінді ұйымдастыру құралы ретінде етістік формаларының уақыттық-уақыттық мәндерін жүзеге асыру мүмкіндігі маңызды фактор болып табылады.

64-68 268
Аңдатпа

 Гендерлік саясат - бұл әртүрлі елдердегі халық арасында аз айтылатын нәрсе. Бұл туралы айтылғанда, гендерлік саясаттың нені білдіретінін ешкім білмейтін сияқты. Коллинздің ағылшын сөздігінде гендерлік саясат - бұл ерлер мен әйелдердің рөлі мен қарым-қатынасы туралы пікірталас. Гендерлік саясатты анықтау саяси қоғамдастықтың наразылығын тудыруы мүмкін, өйткені ол ерлер мен әйелдерді бір-біріне қарсы қояды. Ерлер мен әйелдерді бір - біріне қарсы қою Арыстан мен жолбарысты торға отырғызып, оған қуану сияқты. Алдағы сайлауға байланысты мен әркімнің гендерлік бейімділік туралы білгенін қалаймын. Менің ойымша, гендерлік жағымсыздықтар көп, өйткені біздің қоғамда гендерлік жағымсыздықтар кең таралған. 

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР

69-73 218
Аңдатпа

 Жоғары сапалы азық-түлік астығының өндірісін оның өнімділігінің өсуі негізінде ұлғайту Қазақстанның қазіргі заманғы ауыл шаруашылығы өндірісінің маңызды міндеттерінің бірі болып табылады.
Бұл мақалада Қытай селекциясының бұршақ сортын сынау зерттелді. Солтүстік Қазақстанның орман-дала аймағының ауа райы-климаттық жағдайларында шетелдік селекциясы бұршақ тұқымдас перспективалы сорттары анықталды. 

74-80 247
Аңдатпа

 Бұл мақалада Финляндияның өндіріс пен тұтыну қалдықтарын өңдеуді кеңейту арқылы қалдықтарды басқару тәжірибесі қарастырылады. Қалдықтар барынша азайтылатын және ресурстар мүмкіндігінше ұзақ пайдаланылатын айналмалы экономикаға көшуге баса назар аударылады. Қайта өңдеу инфрақұрылымының мысалы келтірілген. Неғұрлым тұрақты және ресурстарды үнемдейтін болашаққа қол жеткізу үшін үкіметтер, бизнес және қауымдастықтар арасындағы ынтымақтастықтың маңыздылығы қарастырылады. Тұтастай алғанда, мақала қалдықтарды өңдеудегі халықаралық тәжірибенің арқасында қалдықтарды байлық пен құнды ресурстарға айналдыру мысалын  көрсетеді. 

ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР

81-86 228
Аңдатпа

 Көліктік қызмет көрсету сапасы мәселелері автомобиль көлігі үшін өзекті болып табылады, өйткені экономиканың барлық салаларындағы ұйымдар мен халыққа қызмет көрсету арасындағы байланыс бола отырып, бұл олардың қызметіне айтарлықтай әсер етеді. Жүк тасымалы  көлемінің ұдайы ұлғаюы және көліктік қызмет көрсетудің тиімділігін арттыру өндіріс қажеттіліктері мен халықтың жүктерді тасымалдауға деген сұранысын сапалы және толық қанағаттандыру мақсатында әлемнің барлық елдерінде көліктік басқару жүйелерін дамытудың жалпы үдерісі болып табылады. 

87-93 277
Аңдатпа

Мақалада Қостанай обылысындағы машина жасау саласының дамуын негізге ала отырып Қазақстандағы машина жасаудың дамуына, нормативтік –құқықтық базасына, импортты алмастыру жұмыстарына талдау жүргізілген. Заңды түрде бекітілген Қазақстандағы импортты алмастыру бағдарламаларына, тұжырымдамаларға, жоспарларға, Қостанайда ашылған индустриалдық аймақта құрылған кәсіпорындардың қызметіне, шығарылатын өнімдері талданған. Машина жасау мультипликациялық әсерімен экономиканың басқа негізгі салаларын дамытуға әсерін тигізеді – энергетика, тау – кен металлургиясы және ауылшаруашылық өндіріс кешендері, құрылыс және көлік салаларын.Қостанай обылысындағы машина жасау саласын, нормативтік - құқықтық құжаттарды, индустриализациялау, импортты алмастыруды жұмыстарын қортындылай отырып талдау жүргізілген. Машина жасау өндірісі Қазақстандағы базалық негізгі жүйе құрастырушы, экономикаға инвестиция тартушы және пайдаға асырушы салаға айналды, халықтың әл – ауқатының сапасын жоғарылатады.

94-99 221
Аңдатпа

 Мақалада бөлшектерді өңдеудің дәлдігін қамтамасыз ететін негізгі фактор ретінде көп мақсатты машинаның қаттылығын эксперименттік зерттеу әдістері мен нәтижелері қарастырылады. Зерттеу нәтижелерін талдау серпімді қозғалыс механизмін анықтады, бұл машина жабдықтарын  жобалау кезінде маңызды. 

100-106 231
Аңдатпа

 IoT термині (Internet of Things) құрылғылардың Интернетке қосылуына, сондай-ақ құрылғылардың бір-біріне қосылуына мүмкіндік беретін ұжымдық желіні білдіреді [1]. Заманауи сандық схемалардың, сенсорлардың және жетектердің әртүрлілігіне байланысты Интернетке ондаған миллиард құрылғылар қосылған.
Бұл құрылғылардың бір-бірімен және Интернетпен өзара әрекеттесуі сандық радиотелеметриясыз мүмкін емес еді, олардың біреуіне жан-жақты шолу осы мақаланың тақырыбы болып табылады. 

107-112 225
Аңдатпа

Бұл мақалада мұғалімнің әдіс беттерін жасау үшін ChatGPT тіл үлгісін пайдалану мүмкіндігі қарастырылады. ChatGPT қолдану нұсқасы және оның сәйкес мәтіндік оқу материалдарын жасаудағы мүмкіндіктері сипатталған.
Модельді университеттік білім берудің әртүрлі пәндері бойынша әдістемелік беттерді құру үшін пайдалану мысалдары келтірілген. Мұғалімдермен қарым-қатынас ерекшеліктері қарастырылды, оқузерттеу жұмысы процесінде ChatGPT қолдану әдістері сипатталады. Алдын ала нәтижелер ChatGPT қолдану әдістемелік беттерді құру процесін айтарлықтай жеңілдетуге, мұғалімді күнделікті жұмыстан босатуға, сөйтіп оқыту сапасын арттыруға болатынын көрсетеді.

113-116 211
Аңдатпа

 Мақалада электр есептегішін жаппай өндіруді ұйымдастыру ерекшеліктері қарастырылады. Есептеу құралының жұмыс істеу принциптері мен талаптарының қысқаша сипаттамасы берілген. Электр
жабдықтарын өндіру процесіне қойылатын талаптар атап өтілген. Кәсіпорынның өндірістік желісінің әртүрлі учаскелері үшін негізгі жабдықтардың конфигурацияларын таңдау жасалды. Өндірістік процестерді автоматтандыру мен механикаландыру қажеттілігі  негізделеді. 

117-121 233
Аңдатпа

Мақалада негізге, яғни металға бояу жабындарын қолдану туралы айтылады. Металл конструкцияларының немесе металл бұйымдарының бетіне лак-бояу материалының жұқа қабаты қолданылады, бұл субстратты қоршаған ортаның зиянды факторларынан қорғауға мүмкіндік береді. Қорғаныс жабындарын қолданудың бірнеше әдісі бар мақалада олардың әрқайсысының артықшылықтары мен кемшіліктері туралы айтылды. Талдау барысында бүрку арқылы бояу жабынын қолдану әдісі таңдалды. Бұл әдіс бояу материалын үнемдеуге, қолданылатын қабаттың қалыңдығын бақылауға және металды сенімді қорғау үшін қажетті материалдарды пайдалануға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, мақалада бүгінгі күнге дейін қолданылатын бүріккіш пистолеттерді талдау келтірілген. Үшін бүріккіш пистолеттің дизайнын өзгерту әдісі ұсынылды әр түрлі консистенциялы материалдарды қолдану сияқты топырақ лак бояу және т. б.

122-128 236
Аңдатпа

 Жаңартылатын энергия көздері Қазақстан Республикасының Үкіметі үшін өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Петропавл қаласының аумағында Есіл өзенінің гидроэнергетикалық әлеуетін талдау өңірдегі шағын гидроэнергетиканың даму перспективаларын бағалауға ықпал етеді. Есіл өзенінің көпжылдық сипаттамалары зерттелді, су ағынының энергетикалық параметрлері есептелді. Бұл резервуардың теориялық максималды қуатына баға беріледі. Алынған мәліметтер бойынша ықтимал электр жабдықтарына талдау жүргізілді. 

ФИЛОЛОГИЯЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР

129-136 283
Аңдатпа

 Көркем шығармада заттың немесе құбылыстың маңызды белгісін ашу үшін қолданылатын жоғары бейнелі тіркестердің орны, лексика-семантикалық сипаты жоғары. Көркем әдебиет тілінің көріктеуші құралдарының бірі – перифраздар. Кез-келген тарихи кезеңде ұлттық тілдің алатын орны жоғары, өйткенi ұлттық мәдени дүниенiң даму деңгейi тiлдiң даму шеңберiмен тығыз байланысты. Мақалада перифраздардың құрылымы, мағыналық ерекшелігі Ғ. Мүсірепов, С. Мұқанов, Т. Сәукетаев шығармаларынан алынған мысалдар арқылы талданады. 

137-144 244
Аңдатпа

Қазіргі қазақ тіл біліміндегі өзекті мәселелердің бірі ретінде көркем шығарма атауын, қаламгер тарапынан кейіпкерге қойылатын есімдерді зерттеу арқылы поэтикалық ономастика саласының теориялық-әдістемелік негізін қалыптастыруға болады. Шығарма тіліндегі онимдердің, соның ішінде поэтонимдерді танымдық бағытта этномәдени және этнолингвистикалық тұтастықта қарастыру – қоршаған болмысты ментальді түрде сипаттайтын ономастикалық бірліктер «тіл-сана-ұлт» ауқымында жинақталған таным тәжірибесін мейлінше нақтылауға негіз болады.
Белгілі бір ұлт тілінде көркем әдебиет тілінің алатын орны ерекше. Яғни, әдебиет тілі халық тілінің дамып, қалыптасуында аса зор қызмет атқарады. Тілдік құралдар әдеби тілдің қалыптасуының фактологиялық материалы болып табылатындығын, олардың жеке авторлық қолданыстағы өзіндік қажеттілігін эстетикалық категория ретінде қарастырады.
Ғылыми мақалада көркем туындыдағы ономастикалық бірліктер тіл иесінің көркем ойлау жүйесінің нәтижесі болуымен қатар оның ұлт тіршілігінің барлық саласын қамтитын этномәдени және тілдік таңбалар болып табылатындығы жайында баяндалады. Сонымен қатар атаулардың ерекшеліктері шығарманың сюжетімен, мазмұндық идеясымен, көркем образдар әлемімен, кейіпкер тілімен және кейіпкердің бітім-болмысымен астастырыла суреттеледі. Сол арқылы әр кейіпкер атының астарында ғасырлар бойы қалыптасқан дүниетаным, ұлттық болмыс, ұлттық мінез, ұлттық дәстүр, ұлттық нанымсенімнен туындайтын тілдік құбылыс бар екендігін көрсетіп, авторлар олардың лингвомәдени сипатқа ие болатындығын, сондай-ақ көркем туындыдағы атаулардың қолдану ерекшелігін саралау мен аталымдық қасиетін нақтылау тіл мен мәдениет көрінісін айқындаудың бір бөлігі болып табылады.

145-151 252
Аңдатпа

Аталмыш мақалада белгілі журналист, ақын Есләм Зікібаевтың ақындық қызметі мен шығармашылығы туралы сөз болады. Қазіргі қазақ поэзиясында өзіндік қолтаңбасымен келген ақын поэзиясының поэтикалық ерекшелігі толық ашылып, тақырыптық-идеялық ерекшеліктері ашылады. Есләм ақынның ақындығының шоқтығы биік шығармалары туған жерге, Отанға арналады. Патриоттық тақырыпта жазылған өлеңдеріне тақырыптық талдау жасалып, көркемдік ерекшелігі анықталды. Ақындарының жанын сұлулық тербейтіні қақ. Сол сұлулықты жырға қосып, өлең өлкесінде тербетпеген ақын кемде-кем. Есләм Зікібаевта таза махаббатты, сұлулықты, пәктікті жырлады. Оның жырларынан маржан төгілгендей әдемі теңеулер мен эпитеттер тізбектелік тұратын. Зерттеу барысында ақын өлеңдеріндегі көркемдік ерекшелікке де талданды.
Сонымен қатар ақынның әдеби мұрасындағы журналистік зерттеу мақалалары мен очерктеріне де талдау жасалды. Белгілі журналист, ақын, публицист Есләм Зікібаев шығармашылығы хақында айтылған сын-пікірлерді қортындылап, берілген бағаларға бағам жасалды.

152-159 211
Аңдатпа

Қазіргі қазақ әдебиеттану ғылымында жергілікті ақын-жазушылардың өмірбаяндары мен шығармашылық зертханасы мәселелерін, өмірлік жағдайлардың көркем туындыларынан орын алу жақтарын қарастыру - зерттеу жұмыстарының негізгі бағыттарының біріне айналып отыр. Бұл орайда Алаш әдебиетінің көрнекті өкілі, поэзия мен проза, публицистиканың үздік үлгілері, педагогика, аударма саласындағы еңбектері бір төбе болған М. Жұмабаевтың ақындық және азаматтық тұлғасының сырын ол туралы жазылған жергілікті ақындардың поэзиялық туындылары арқылы ашу - мақаланың басты мақсаты болып отыр.
Солтүстік Қазақстан өңірінің ақындары К. Салықов, М. Қанғожин, Е. Зікібаев, Е. Шаймерденов, З. Әкімжанов, К. Мұсырман, Б. Қожахметов Мағжанға біраз өлеңдерін үлкен ризашылықпен арнаған. Аталмыш авторлардың поэзиялық туындылары арқылы Мағжанның Алаш қайраткерлері қатарындағы азаматтық тұлғасы, түркі дүниесі мен қазақ халқының рухани мәдениетіндегі өзіндік орны, ұлттық әдебиеттің өркендеп дамуына қосқан айрықша үлесі бағамдалады.

160-165 230
Аңдатпа

 Мақалада Кейт Шопеннің «Ояну» романындағы феминистік тақырыптар қарастырылады, ол 1899 жылы алғашқы жарияланғаннан кейін дәстүрлі гендерлік рөлдер мен үміттерге қарсы шықты. Мақалада дискурстық талдау, үздіксіз таңдау және көркем мәтінді интерпретациялау әдістері арқылы роман талданады. Басылым авторы романның әйел тәуелсіздігі, жаңа мораль, патриархалдық қоғам, аналық және гендерлік рөлдер сияқты феминистік идеяларды зерттейтінін көрсетеді. Мақалада  «Оянуды» феминистік шығарма ретінде анықтаған бірнеше ғалымдардың сөздері келтіріліп, романның әйел нәзіктігін бейнелеуі және өзін-өзі жүзеге асыруға ұмтылу себебінен алғашқы жарияланғаннан бері тап  болған қайшылықтар талқыланады. Мақала романның әйелдер агенттігі мен автономиясын зерттейтін маңызды феминистік жұмыс ретінде кеңінен танылуын жалғастыратынын атап өтеді. 



ISSN 2958-003X (Print)
ISSN 2958-0048 (Online)