ОРТА БІЛІМ БЕРУ МЕКТЕПТЕРІНДЕГІ МҰҒАЛІМДЕРДІҢ ДЕНСАУЛЫҒЫН ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ БАҒАЛАУДЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Мақалада орта мектеп мұғалімдерінің физикалық және психикалық денсаулығы туралы әдеби деректерге шолу жасалады. Мұғалімдердің жүрек-қан тамырлары ауруларынан аз зардап шегетіндігі, бірақ олардың зейнетке ерте шығуға себеп болатын психикалық және психосоматикалық аурулардың даму ықтималдығы жоғары екендігі көрсетілді. Мұғалімдерде жиі зерттелетін проблема - бұл күйіп қалу, бұл ауру деп саналмайды. Эмоционалды сарқылу қажудың негізгі компоненті болып саналады. Әр түрлі авторлар цинизм, өнімділіктің төмендеуі, иесіздендіру, кәсіби жетістіктердің төмендеуі және т.с.с. сияқты басқа ілеспе компоненттерді бөліп көрсетеді. Бұл белгілерді кәсіби тәжірибе, темекі шегу, кінәлау сезімдері және жеке қанағаттанбау күшейтеді. Осыған байланысты мұғалімдердің депрессиялық бұзылыстарын диагностикалау және жалпы білім беретін мектептердегі мұғалімдердің мінез-құлық және эмоционалдық проблемаларын ерте анықтау мақсатында скринингтік тексеру жүргізу қажет.

1. Hara d B, Gieske M, Rolff HG. Belastungserleben von Lehrkräften - was Schulleiter/innen tun können: Salutogenes Leitungshandeln. In: Buchen L, Horster L, Rolff HG, editors. Schulleitung und Schulentwicklung. Stuttgart: Raabe; 2009. pp. 1–14.

2. Ulich K. Arbeitsbelastungen, Beziehungskonflikte, Zufriedenheit. Weinheim und Basel. Beltz: 1996. Beruf Lehrer/in

3. Hattie J. Abingdon/New York: Routledge; 2009. Visible Learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement

4. Kunter M, Klusmann U, Baumert J, et al. Professional competence of teachers: effects on instructional quality and student development. J Educ Psychol. 2013;105:805–820.

5. Griebler R. Gesundheits ustand österreichischer Lehrerinnen und Lehrer. In: Dür W, Felder-Puig R, editors. Lehrbuch schulische Gesundheitsförderung. Bern: Huber; 2011. pp. 130–138

6. Seibt R, Spitzer S, Druschke D, Scheuch K, Hinz A. Predictors of mental health in female teachers. Int J Occup Med Environ Health. 2013;26:556–569.

7. Krause A, Dorsemagen C. Gesundheitsförderung für Lehrerinnen und Lehrer: Gesundheitsförderung und Gesundheitsmanagement in der Arbeitswelt. In: Bamberg E, Ducki A, Met AM, editors. Vol. 561. Göttingen: Hogrefe; 2011. 579 pp.

8. Neuhauser H, Thamm M, Ellert U. Blutdruck in Deutschland 2008-2011- Ergebnisse der Studie zur Gesundheit Erwachsener in Deutschland (DEGS1) Bundesgesundheitsblatt Gesundheitsforschung Gesundheitsschutz. 2013;56:795– 801.

9. Mensink GBM, Schienkiewit A, Haftenberger M, et al. Übergewicht und Adipositas in Deutschland - Ergebnisse der Studie zur Gesundheit Erwachsener in Deutschland (DEGS1) Bundesgesundheitsblatt Gesundheitsforschung Gesundheitsschutz. 2013;56:786–794.

10. Griebler R. Gesundheits ustand österreichischer Lehrerinnen und Lehrer. In: Dür W, Felder-Puig R, editors. Lehrbuch schulische Gesundheitsförderung. Bern: Huber; 2011. pp. 130–138.

11. Honkonen T, Ahola K, Pertovaara M, et al. The association between burnout and physical illness in the general population - results from the Finnish Health 2000 Study. J Psychosom Res. 2006;61:59–66.

12. Stansfield SA, Head JRS, Singleton N, Lee A. London: HSE Books; 2003. Occupation and mental health: secondary analysis of the ONS psychiatric morbidity survey of Great Britain.

13. Louw D, George E, Esterhuyse K. Burnout amongst urban secondary school teachers in Namibia SAJIP. S Afr J Ind Psychol. 2011;37:189–195.

14. Otero Lópe J, Bolaño C, Santiago Mariño M, Pol E. Exploring stress, burnout, and job dissatisfaction in secondary school teachers. Int J Psychol Psychol Therapy. 2010;10:107–123.

15. Rey L, Extremera N, Pena M. Burnout and work engagement in teachers: are sex and level taught important? Ansiedad Y Estrés. 2012;18:119–129.

16. Shin H, Noh H, Jang Y, et al. A longitudinal examination of the relationship between teacher burnout and depression. J Employment Couns. 2013;50:124– 137.

17. Steinhardt M, Smith Jaggars S, Faulk K, Gloria C. Chronic work stress and depressive symptoms: assessing the mediating role of teacher burnout. Stress Health. 2011;27:420–429

18. Vladut CI, Kállay É. Psycho-emotional and organizational aspects of burnout in a sample of romanian teachers. Cogn Brain Behav. 2011;15:331–358.

19. Tang J, Leka S, MacLennan S. The psychosocial work environment and mental health of teachers: a comparative study between the United Kingdom and Hong Kong. Int Arch Occup Environ Health. 2013;86:657–666.

20. Böckelmann I, Zavgorodnij I, Iakymenko M, et al. Professional burnout syndrome among teachers of Ukraine and Germany. Sci J Ministry Health Ukraine. 2013;3:163–172.

21. Hillert A, Koch S, Lehr D. Das Burnout-Phänomen am Beispiel des Lehrerberufs. Paradigmen, Befunde und Perspektiven berufsbezogener Therapie- und Präventionsansät e. Nervenarzt. 2013;84:806–812.

22. Nübling M, Vomstein M, Haug A, et al. Freiburg: Freiburger Forschungsstelle Arbeits- und Sozialmedizin; 2012. Personenbezogene Gefährdungsbeurteilung an öffentlichen Schulen in Baden-Württemberg - Erhebung psychosozialer Faktoren bei der Arbeit.

23. Badura B, Ducki A, Schröder H, Klose J, Meyer M, editors. Zahlen, Daten, Analysen aus allen Branchen der Wirtschaft. Berlin, Heidelberg: Springer; 2014

24. Isaksson P., Marklund B., Haraldsson K. Promoting mental health in Swedish preschool-teacher views. Health Promot Int. 2017. - №1. - 32(1). – Р.:53-61. doi: 10.1093/heapro/dat084.

25. Pishghadam R, Sahebjam S. Personality and emotional intelligence in teacher burnout. Span J Psychol. 2012 Mar;15(1):227-36. doi: 10.5209/rev_sjop.2012.v15.n1.37314. PMID: 22379712.

26. McLean D, Eklund K, Kilgus SP, Burns MK. Influence of teacher burnout and self-efficacy on teacher-related variance in social-emotional and behavioral screening scores. Sch Psychol. 2019 Sep;34(5):503-511. doi: 10.1037/spq0000304. Epub 2018 Dec 27. PMID: 30589314.

27. Desouky D, Allam H. Occupational stress, anxiety and depression among Egyptian teachers. J Epidemiol Glob Health. 2017 Sep; 7(3): 191-198. doi: 10.1016/j.jegh.2017.06.002. Epub 2017 Jul 18. PMID: 28756829; PMCID: PMC7320446.

28. Mahfoudh A, Bakhrouf A, Rassas I, Ammar H, Bouzgarrou L, Omrane A, Henchi A, Akrout M, Khalfallah T. Influence of socioprofessional determinants on teachers' mental well-being. G Ital Med Lav Ergon. 2019 Jul;41(3):121-124. English. PMID: 31242353.