АТОМНЫҢ ТОМАС-ФЕРМИ МОДЕЛІ ҮШІН ӨЛШЕМСІЗ ТОМАС-ФЕРМИ ТЕҢДЕУІН АЛУ

Берілген мақалада электронды-бейтарап атомдар жиынының мәндерінің энергияларын есептеу әдісі берілген. Бұл жағдайда ядроның кулондық байланысынан өзге электрондардың өзара әрекеттесуі энергияға маңызды үлес қосады. Аталған өзара әрекеттесулер Томас-Фермидің статистикалық моделі аясында жуықтау ілімін енгізумен таралуын өзін-өзі түзету өрісі әдісімен сандық есептеу, әсіресе қиын атомдар үшін айтарлықтай тиімсіз. Дегенмен күрделі атомдар үшін жуықтау әдісі көрсетіледі және оның мәні оның қарапайымдылығында жатыр. Бірдей бөлшектердің көптігінен тұратын жүйелерге арналған түрлі әдістердің арасында атомның Томас-Ферми статистикалық моделінен шығатын статистикалық әдіс маңызды рөл атқарады. Бұл әдіс (Э. Ферми, Л. Томас, 1927) электрондары көп күрделі атомдарда электрондардың көпшілігінде салыстырмалы түрде үлкен квант сандары болатындығына негізделген. Бұл жағдайда жартылай классикалық жуықтау қолданылады. Нәтижесінде атомның жеке электрондарының күйі үшін «фазалық кеңістіктегі жасушалар» ұғымын қолдануға болады. Бұл модель зерттеушілермен ұзақ мерзімді уақыт бағытында әзірленді және бұрынғы үлгілерді ақаулары жоқ дәйекті, толық ілімге әкелді, мысалы, оны қолдану аймағы бастапқы Томас-Фермиге қарағанда кеңірек болып табылады.

1. Байков Ю.А., Кузнецов В.Н. Квантовая механика. М.: Бином, 2015. – 291 с.

2. Бекман И.Н. Атомная и ядерная физика: радиоактивность и ионизирующие излучения. 2-е изд., испр. и доп. Учебник для бакалавриата и магистратуры: монография / Игорь Николаевич Бекман. – М.: Юрайт, 2016. – 496 c.

3. Голубков Г.В. Ридберговские состояния атомов и молекул и элементарные процессы с их участием. – М.: Мир, 2009. – 229 с.

4. Гомбаш П. Проблема многих частиц в квантовой механике. – М.: ИЛ, 1952. – 279 с.

5. Давыдов А.С. Квантовая механика: учеб. пособие. - 3 изд., стереотипное. - СПб.: БХВПетербург, 2011. - 704 с.

6. Дьячков С.А., Левашов П.Р. Исследование области применимости модели Томаса-Ферми по отношению к квантовым и обменным поправкам // Известия Кабардино-Балкарского Государственного Университета. 2014. Т. 4, № 1. С. 17–21.

7. Киршнер Т., Тавара Х., Толтихина И.Ю., Уланцев А.Д., Шевелько В.П., Штулькер Т. Многоэлектронная ионизация атомов быстрыми ионами: приближение нормированных экспонент // Журнал технической физики. – том 76, вып. 9. 2006. – С. 22–30.

8. Ландау Л.Д. Квантовая механика / Л.Д. Ландау, Е.М. Лифшиц. - М.: Физматлит, 2008. - 800 с.

9. Флюгге З. Задачи по квантовой механике. Том 2. – М.: Мир, 1974. – 315 с.

10. Чирков А.Ю. Введение в физику плазмы. М.: Изд-во МГТУ им. Н.Э. Баумана, 2006.