ЖАЙЫҚ ӨЗЕНІНІҢ ЖАЙЫЛМА ЖӘНЕ БАЙРАҚ ОРМАНДАРЫНЫҢ МАМЫРГҮЛ ҚАУЫМДАСТЫҚТАРЫ

Сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген өсімдіктерді қорғау үшін популяциялық және экожүйелік деңгейде зерттеулер жүргізу және қазіргі жағдайын бағалау оларды қорғау жұмыстарын тиімді ұйымдастыру үшін өте маңызды болып саналады. Қазіргі кезде Жайық өзені деңгейі төмен түсуі және ормандардың қурауы салдарынан мамыргүлдің таралу ареалы азаюы байқалады. Осыған орай мамыргүл қауымдастығының қазіргі кездегі жағдайын зерттеу жұмыстары жүргізілді. Жайылма және байрақ ормандарда кездесетін мамыргүл қауымдастықтарына сипаттама берілді және олардың морфометриялық көрсеткіштері, тіршілік және экологиялық жағдайы анықталды. Батыс Қазақстан облысында мамыргүл (Convallaria majalis L.) табиғи жағдайда өзен жайылмалары мен ірі сайларда өсетін еменді-шегіршінді және теректі ормандардың шөптесін ярустарында кең таралған. 2019-2020 жылдары Батыс Қазақстан облысында Жайық өзенінің жайылма және байрақ ормандарында кездесетін мамыргүл қауымдастықтарын зерттеу нәтижесі байрақ ормандардағы орман-жаңғақты-мамыргүлді емен қауымдастығының экологиялық жағдайы нашарлағанын көрсетті. Сондықтан да осы қауымдастыққа жойылып кету қаупі төніп тұрғандықтан оларды қорғау шараларын ұйымдастыру қажет.

1. Өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесiн бекiту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 31 қазандағы N1034 Қаулысы. http://adilet.zan.kz/rus.

2. Флора Казахстана. / гл. ред.Н.В.Павлов. – Алма-Ата: Изд-во АН Каз. ССР, 1958. – Т.2. – С.229-230.

3. Жизнь растений: в 6 т. / гл. ред.А.Л.Тахтаджян. – М.: Просвещение, 1982. – Т.6: Цветковые растения. – 543с. – С.163-164.

4. Флора СССР: в 30 томах. гл. ред.В.Л.Комаров. – М.: Изд-во АН СССР, 1935. – Т.4: Род 293. Ландыш – Convallaria L. – 760 с. – С.467-468.

5. Пугачев П.Г. Заметки о распространении и некоторых особенностях вяза гладкого в пойме среднего течения р.Урал. / Мат. по флоре и раст. Северного Прикаспия. – Изд-во АН СССР, 1964. – С.116-132.

6. Пугачев П.Г. Дубняк ландышевый и его место в дубовых лесах поймы среднего течения р.Урал. // Материалы по флоре и растительности Северного Прикаспия. – Ленинград, 1966. – Вып. ІІ, ч.І. – С. 112-122.

7. Пугачев П.Г. Вязовник ландышевый. // Материалы по флоре и растительности Северного Прикаспия. – Ленинград, 1966. – Вып. ІІ, ч.2. – С.44-52.

8. Ипатов В.С. Описание фитоценоза. Методические рекомендации: учебнометодическое пособие. / В.С.Ипатов, Д.М.Мирин. – СПб.: Санкт-Петербургский государственный университет, 2008. – 70 с.

9. Экологический мониторинг: Учеб.-метод.пособие для преподавателей, студентов, учащихся/ Под ред.Т.Я.Ашихминой. - 3-е изд., испр.и доп. - Киров; М.: Константа: Академический проект, 2006. – 412 с.

10. Работнов Т.А. Фитоценология. – М.: Изд-во МГУ, 1983. – 383 с.

11. Черепанов, С.К. Сосудистые растения Россиии и сопредельных государств (в пределах бывшего СССР). – СПб: Мир и семья, 1995. – 992 с.

12. Шмидт В.М. Математические методы в ботанике. – Л.: Изд-во ЛГУ, 1984. – 288 с.