ПЛАЗМАНЫҢ ЖОҒАРЫ ТЕМПЕРАТУРАЛЫ АҒЫНЫМЕН КОНСТРУКЦИЯЛЫҚ БОЛАТТЫҢ БЕТІН ӨҢДЕУ

Жұмыста негізінен атомдық – күштік микроскопия (АКМ), бір және бірнеше импульстермен плазмалық өңдеуден кейін конструкциялық Болаттың бетінің құрылымын модификациялау арқылы зерттеу нәтижелері ұсынылған. Өңдеудің негізгі параметрлеріне байланысты бет топологиясы және рельефтің эволюциясы зерттелді. Металлографияның нәтижелері бойынша зерттелетін үлгілердің бет қаттылығы бірнеше рет өңдеу туралы қорытынды жасалды. Құрылымдағы өзгерістердің болат бетінің қаттылығына әсері зерттелді. РСА – әдіспен зерттелетін Болаттың құрылымында жаңа фаза – темір нитридін қалыптастырумен және кристалл тордағы микроіздеумен байланысты өзгерістер анықталды, бұл беріктендіруге жауапты болуы мүмкін. Тұтастай алғанда, плазманың импульстік ағындарымен өңдеу нәтижелері ұсынылған, ол нанодеңгейде физикалық – механикалық қасиеттерінің өзгеруіне әкеледі, бұл құрылымдық – фазалық өзгерістер мен ақау пайда болуы мүмкін. Сондай – ақ, зерттеу нәтижелері, өңдеуден кейін плазмалық өңдеу, наноөлшемді кристаллдардың түзілуі және қайта бөлінуі анықталғаны анықталды.

1. Жукешов А.М., Баимбетов Ф.Б., Ибраев Б.М. Импульсные ускорители плазмы и их технологическое применение. – Алматы: «Қазақ университеті», 2009. – 134 с.

2. Garkusha I.E., et. al. // Vacuum. – 2000. –58. – P. 195.

3. Tereshin V.I., et. al. // Review of Scientific Instruments. – 2002. – 73. – P. 831.

4. Uglov V.V., et. al. // Vacuum. – 2007. – 81 – P. 1341.

5. Tereshin V.I. et.al. // Vacuum. – 2004. – 73. – P. 555.

6. Tereshin V.I. at al. Pulsed plasma accelerators of different gas ions for surface modification // Rev. Sci. Instrum. – 2002. –V.73, №2. – Р. 1–3.

7. Chebotarev V.V., Garkusha I.E., Langner J. at al. Surface structure changes induced by pulsed plasma streams processing // Problems of atomic science and technology. – Series: Plasma physics – 1999. – №3(3). – Р.273–275.

8. Гасин Д.А., Жусупкелдиев Ш., Матвиенко В.В., Урюков Б.А. Модификация металлической поверхности импульсным потоком плазмы //Тезисы докладов 4–ой Всесоюзной конференции «Взаимодействие излучения, плазменных и электронных потоков с веществом. – Фрунзе, 1990. – С. 121.

9. Жукешов А.М., Габдуллина А.Т. Изменение размера зерна и твердости конструкционных материалов после импульсной плазменной обработки // Проблемы эволюции открытых систем. – 2007. – Т.2, Вып. 9. – С.40–45.

10. Жукешов А.М., Габдуллина А.Т., Пак С.П., Амренова А.У., Мухамедрыскызы М., Момбаева А. Влияние импульсных плазменных потоков на физико–механические характеристики поверхности нержвеющей стали // Материалы международной научной конференции «Актуальные проблемы современной физики» – Алматы, 2013. – С.154–155.