ФАКТЧЕКИНГ – МЕДИАСАУАТТЫЛЫҚТЫ АРТТЫРАТЫН МАҢЫЗДЫ ҚҰРАЛ

Еліміздегі БАҚ – дағы фактчекинг термині бүгінгі ақпарат заманында көпшілікке жарияланған мәлімдеменің шынайылығын тексеріп, сол арқылы заманға сай әлемдік медиа кеңістіктегі фейкпен күресудің басты құралы ретінде қарастырылады. Оның басты қағидаларына мыналар жатады: қаржыландыру көздерінің және пайдаланатын әдіс – тәсілдерінің ашықтығы, тәуелсіздік әрі жарияланымдарды ашық көздерден алу. Жалған жаңалықтарға қарсы жалғыз қару «фактчекингті» үйреніп,оны қажет жағдайда қолдана білу жаһандану заманының талабына айналып отыр. Журналистика саласындағы жаңа тренд медиасауаттылықты арттыруда да маңызды рөл атқарады, себебі фактчекинг арқылы қазіргі қоғам, соның ішінде қазақи қоғам оқыған дүниесін сараптап, күдік, фейк, манипуляция, популизмді ажыратуға мүмкіндік алады. Көптеген қазақ тілді ақпараттар өзге тілден аударылғанда мағынасы өзгеріп, тіпті дәлме – дәл тәржімаланбай автор тарапынан өз ойын қосу арқылы көп жалған ақпарлар еніп жатады, себеп қазақ тілді контенттің ақсауына әсер етпей қоймайтыны да анық. Демек медиасауаттылық пен фактчекинг тым ауқымды әрі егіз ұғым ретінде қарастырылады. Мақалада Қазақстандық factchecking.kz ресурсының жұмысы мен фактілердің анық – қанығын зерттеудегі мәлімдемелеріне талдау жасалынып, автор тарапынан баға беріледі. Және болашақ фактчекерлерге арналған мемлекеттік ашық ақпарат көздерінің тізімі ұсынылады.

1. Гороховский А. Фактчекинг – журналистика зерттеуінің тренді: мүмкіндігі мен болашағы. Алматы қаласы, – 2017. – 24 – 25 бб.

2. Александр Гороховский, Практическое пособие «Фактчекинг как тренд журналистских расследований: возможности и перспективы» 2017 – 111 стр. Алматы. https://alifbo.com/wp-content/uploads/2018/10/Factchecking_book_ru.pdf.

3. Экология медиасреды: проблемы безопасности и рационального использования коммуникативных ресурсов. Материалы второй Международной научно–практической конференции. – М.: Ф–т журн. МГУ, 2016. –170 с.