АҚМОЛА ОБЛЫСЫНДАҒЫ ҚАРА–ҚОҢЫР ТОПЫРАҚТЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ, ФИЗИКА–ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІНЕ ФИТОМЕЛИОРАЦИЯНЫҢ ӘСЕРІ

Фитомелиорация – табиғи өсімдік қауымдастықтарын өсіру немесе қолдау арқылы табиғи ортаның жағдайын жақсарту жөніндегі іс – шаралар кешені. Фитомелиоративтік шаралар жыртылған шөптерді өсіру арқылы максимумға жететін және көпжылдық шөптердің егісі астында азайтылған эрозия процесінің қарқындылығы мен басқаруына мүмкіндік береді. Фитомелиоранттар сидералды және аралас булар деп аталатын өсімдіктер (рапс, қыша, донник, азықтық тары, вико – сұлы қоспасы) болып табылады, олар ылғалды жинағыштар мен арамшөптерден тазартқыштардың бағалы қасиеттерін сақтап, топырақты органикалық заттармен байытуға және эрозия, жел және су қауіптілігін күрт төмендетуге мүмкіндік береді. Сонымен бірге көп жылдық шөптер (және ішінара – топырақты азотпен байытатын біржылдық бұршақтар) тамыр жүйесінің жақсы дамыған, сондай – ақ гумустың пайда болуына ықпал ететін оның ұзақ қызметінің арқасында қуатты фитомелиоративтік әсерге ие. Бұдан басқа, көпжылдық шөптердің жоғары беткі жабыны және ұсақ түйіршектердің қатты тармақталған желісі бар қуатты тамыр жүйесі топырақ бөлшектерін жуудан және үрлеуден сақтайды. Сондықтан оларды топырақты қалпына келтіретін дақылдар ретінде қарастырады.

1. Казбеков А. – Охрана и рациональное использование земельных ресурсов. – Кокшетау, 2005. – 210 – 215 с.

2. Горчаков Я.В., Дурманов Д.Н. Мировое органическое земледелие 21 века. Монография,– М.: 2002 г., 402 с.

3. Шамсутдинов З.М. Биологическая мелиорация деградированных и низкоплодородных земель // Мелиорация и водное хозяйство. 1994. – № 2, 1. С. 32 – 34.

4. Пуртова Л.Н., Костенков Н.М., Киселева И.В., Емельянов А.Н. Влияние фитомелиорации на показатели плодородия агрогенных почв Приморья // Современные проблемы науки и образования. – 2015. – № 5.

5. Макарычев С.В. Влияние на улучшение теплофизического режима солонцовых почв сухостепной Алтайского района / Вестник Алтайского государственного аграрного университета. № 9 (143), 2016.

6. Молчанова Н.П. Влияние многолетних трав как фитомелиорантов на плодородие орошаемых темно – каштановых почв Заволжья // автореф. дисс. … кандидат с.х.н. – Саратов, 2007.

7. Кузин Е.Н. Агробиологические основы применения различных мелиораций на выщелоченных черноземах Среднего Поволжья // автореф. дисс. … канд. с.х.н. – Пенза, 1999.

8. Капцов И.Ф. Эффективность использования многолетних трав в качестве фитомелиорантов на каштановых почвах Заволжья // автореф. дисс. … канд. с.х.н. – Саратов, 2008.

9. Цапко, Ю.Л. Вплив культур – фітомеліорантів на структурний склад чорнозе– му опідзоленого Лівобережного Лісостепу Украини / Ю.Л. Цапко, А.І. Огородня // Вісник ХНАУ імені В.В. Докучаева. – 2014. – № 2. – С. 20 – 25