ӘРТҮРЛІ ГЕНОТИПТІ СИММЕНТАЛЬ ТАЙЫНШАЛАРЫНЫҢ МІНЕЗ – ҚҰЛҚЫ РЕАКЦИЯЛАРЫ

Ауыл шаруашылығы өндірістік кооперативі «Кеңес» ауылының сиыр малдарына генетикалық қабілеті мен азықтандыру жағдайынан басқа мінез – құлқы реакциясы әсер етеді. Мақсатын зерделеуде өсімтал тайынша – қашарларды күтіп – бағуда үш топ іріктелініп (әрқайсысы 12 бастан) симменталь бойынша әртүрлі тұқымның қандастары іріктелініп алынды. Тәжірибе уақытында азық қорытылуы бойынша жануарлардың мінез – құлықтарына хронометражды бақылау жүргізілді. Жануарлардың мінез – құлықтарын азықтарды қорытуы бойынша тәжірибе уақытында өткізілген хронометражды зерттеу нәтижелері. Өсімтал тайыншаларды байлаусыз емін – еркін бос ұсталды. Тәжрибедегі тайыншалардың суаруы мен азықтандыру режимдері бірдей болды. Біз дем алатын уақыты мен жануарлардың бір тәуліктің ішінде белсенді тіршілік уақытын тіркедік. Өткізілген хронометражды зерттеудің нәтижесінде тайыншалардың әртүрлі генотипті әртүрлі мінез – құлқы реакциялары анықталды.Жануарлардың кейбір мінез құлық элементтері тек қана өзара байланысты емес, сонымен бірге функционалдық белсенділігі алмасу процессінде әрі сол сияқты жануарлардың өсуі мен даму қарқыны да байланысты болатыны анықталды.

1. Аманжолов К.Ж., Бексеитов Т.К., Сағынбаев А.Қ., Карибаева Д.К., Бисембаев А.Т., Жантлеуов Д.А., Косаев Т.К., Буралхиев Б.А., Ахметова Г.М., Спатай Н.Н., Бейсенов А. Қазақстан аймақтарындағы жергілікті жақсартылған сиырларды арнайы етті тұқым бұқаларымен будандастыру нәтижесінде алынған бұқашықтардың ет өнімділігі// Жаршы, 2017.–№1–2. – Б. 84 – 90.

2. Бексеитов Т.К., Криворучко Д.А. Неміс симментальдің ет өнімділігі//ПМУ Хабаршысы 2016. № 2. – С. 76 – 82.

3. Боев М.М., Стрекозов Н.И. Селекционно – генетические аспекты повышения жирности молока крупного рогатого скота //Вестник Россииской сельскохозяйственной науки, 2009. № 2. С. 86 – 89.

4. Бурунбетова Қ.Қ. Генетика негіздері: Оқулық. – Алматы: ЖШС «Дәуір», 2013.

5. М. Арчибальд, Дж. Шуберт, Молочное и мясное скотоводство М.: 2004. – № 6. – C. 8 – 9.

6. Нургазы К.Ш., Досымбеков Т., Нургазы Б.О. Клинические показатели телок мясных пород и их помесей в условиях южного прибалхашаья // Многопрофильный научный журнал Костанай, 2011. № 1.

7. Нургазы К.Ш., Кайруллаев К.К., Кулманова Г.А., Нургазы Б.О., Турганбаева Ф.А. Количественный и качественный состав стада крупного рогатого скота разных генотипов в условиях Южного Прибалхашья // Известия Национальной Академии наук Республики Казахстан, 2016.–№ 3. – С. 15–18

8. Ірі қара мал // Шағын бизнеске арналған 100 жоба. – Алматы, Қазақпарат, 2014. – Б.250–251