Ақмола облысының төбелі-жазық даласы жағдайында Байкал тараны өсімдігінің фенологиялық дамуы

Байкал тараны - жаздық дамитын жемшөп дақылы, орта - кеш пісетін түрі, ұзақ күндізгі жарық уақытта дамиды. «Қайта өсу - тұқымның толық пісуі» кезеңінен өту үшін оған 1300°C белсенді (+10°C жоғары) ауа температурасы қажет.

Өсімдік ұзақ өмір сүреді, өмірдің өсуінің бірінші жылында ол қарқынды тамыр алады, өсімдіктердің жасына қарай тамыр массасы едәуір артады.

Ақмола облысының төбе-жазық даласында топырақтың жырту қабатындағы тамыр массасы өсімдіктердің жалпы салмағынан 20-40 см, өмірдің бірінші жылында 2,6%, өсімдіктер өмірінің екінші жылында 32,3%-ға, үшінші жылы 34,5%-ға дейін өсті. Өмірдің үш жылында Байкал таранының тамыр жүйесі топырақ профилін 40-50 см-ге дейін біркелкі қамтиды.

Өскіндердің жаппай өсуі ауа температурасының +Ш°C-тан жоғары, жаңару бүршіктерінен тұрақты ауысуынан кейін басталады. Өскіндердің өсуі мен дамуы өмірдің екінші жылындағы өсімдіктерде 3-5 данадан өзгереді және өсімдіктердің жасына байланысты; бастапқы белгіленген тығыздық пен себу әдісіне; әр нақты жылдың су және қоректену режиміне байланысты болды.

Сабақтану кезеңінде пайда болған жасыл массада жапырақтардың ең жоғары дамуы 59%-ды құрайды. Бүршіктену-гүлдену кезінде жасыл массаның қарқынды өсуі байқалып өнімділік гектарына 92,4 центнерді құрап, өсімдіктің тәуліктік өсуі 2,16%-ды құрайды.

Төбе-жазық дала жағдайында өсіп-өнуден бастап тұқымның толық пісуіне дейінгі вегетациялық кезең 120-131 күнді құрады. Тұқымдар 65-80 күн ішінде пісіп үлгерді.

1. Костиков И.Ф., Малицкая Н.В. Интродукция новых и малораспространенных культур в Северном Казахстане / Часть 3 - Горец забайкальский (Polygonum divaricatum): монография. - Петропавловск: СКГУ имени М. Козыбаева, 2017. - 180 с.

2. Малицкая Н.В., Костиков И.Ф., Аширбеков М.Ж. Қазақстанның Солтүстік өңірінде Aconogonum divaricatum L. Nakai ex t. Mori жемшөп пен тұқымға өсірудің шығу тегі мен таралуы, шаруашылық маңызы: монография. - Петропавл: М. Қозыбаев атындағы СҚУ, 2025. - 193 б.

3. Кролевец Р.Л., Степанов А.Ф., Самонин Р.А. Кормовая и семенная продуктивность горца забайкальского в южной лесостепи Омской области // Новые и нетрадиционные растения и перспективы их использования: материалы VI Международного симпозиума / Всероссийский научно - исследовательский институт селекции и семеноводства овощных культур. - Москва, 2005. - Т. 3. - С.124-127

4. Бушуева А.В. Интродукция горца забайкальского в условиях сопочно-равнинной степи Северного Казахстана // Аграрный вестник Урала. - 2008. - №4(46). - С.52-53

5. Марчук А.В. Нетрадиционные кормовые культуры - резерв повышения питательной ценности кормов Северного Казахстана// Вестник науки Акмолинского аграрного университета. - 2001. - №3. - С.98-101

6. Методические указания по проведению полевых опытов с кормовыми культурами / под редакцией Ю.К. Новоселова. - Москва, 1997. - 156 с.

7. Малицкая Н.В. Горец забайкальский в Северном Казахстане: монография. - Saarbrucken: LAP LAMBERT Academic Publishing, 2011. - 183 с.

8. Степанов А.Ф. Создание и использование многолетних травостоев в Западной Сибири: автореферат диссертации доктора с.-х. наук. - Омск, 1996. - 46 с.

9. Чубарова Г.В. Гречиха (горец) забайкальская // Силосные культуры. - Москва: Колос, 1974. - С.245-250

10. Малицкая Н.В. Влияние фотосинтетической активности горца Polygonum divaricatum L. на урожайность // Сибирский вестник сельскохозяйственной науки. - 2008. - №11. - С.21-24

11. Степанов А.Ф. Многолетние нетрадиционные кормовые культуры в Западной Сибири: монография. - Омск: ОмГАУ, 1996. - 60 с.

12. Усова М.В., Степанов А.Ф. Горец забайкальский как перспективная кормовая культура // Проблемы сельского хозяйства Сибири. - Омск, 1997. - Выпуск 3. - С.19-21

13. Степанов А.Ф. Новые кормовые культуры в Сибири // Региональная научная конференция по кормопроизводству. - Новосибирск, 1993. - С.38-39

14. Демина А.Е., Моисеев К.А. Повышение продуктивности горца забайкальского // Земледелие. - 1976. - №12. - С.63-64

15. Кузнецова E.H. Эколого-биологические основы интродукции горца забайкальского (растопыренного) Poligonum divaricatum L. в Иркутской области: автореферат диссертации кандидата биологических наук. - Иркутск, 1999. - 18 с.

16. Малицкая Н.В. Возделывание и использование нетрадиционных кормовых культур в умеренно-засушливой степи Северного Казахстана // Вестник КрасГАУ. - 2015. - №7. - С. 148-153

17. Костиков И.Ф., Бушуева А.В. Особенности послеуборочного дозревания семян в условиях Северного Казахстана // Вестник сельскохозяйственной науки Казахстана. - 2006. - №2. - С.19

18. Свешникова Н.Н., Свешников A.M. Новые многолетние кормовые культуры на севере Казахстана // Вестник сельскохозяйственной науки Казахстана. - 1987. - №12. - С. 54-57

19. Моисеев К.А., Соколов В.С. Малораспространенные силосные культуры. - Ленинград: Колос, 1979. - 328 с.

20. Демина А.Е. Горец забайкальский - перспективное силосное растение северных районов // Шестой симпозиум по новым кормовым растениям. - Саранск, 1973. - С. 44-45

21. Малицкая Н.В. Подбор сроков посева для конвейерного использования кормовых культур в Северном Казахстане // Международная научно-практическая конференция «Современные технологии в агрономии, лесном хозяйстве и приемы регулирования плодородия почв», посвященная 65-летию Агрономического факультета. - Улан-Удэ: Бурятская ГСХА, 2017. - С.78-84

22. Кролевец Р.Л. Влияние срока посева на урожайность и качество семян горца забайкальского // Аграрный вестник Урала. - 2007. - №3(39). - С.38-40

23. Медведев П.Ф. Семеноводство новых кормовых культур. - Ленинград: Колос, 1974. - 144 с.