XIX-XX ғасырдың басындағы Петропавл тұрғындары құрамының қалыптасу тарихы

Қазіргі замаңғы ғылым урбанистика мәселелерін шешуге белсенді түрде көңіл бөліп, туындайтын мәселелердің тиісті шешу жолдарын іздеуде. Біртұтас кеңістікті қалыптастыру, атап айтқанда, бірыңғай қалалық кеңістіктің ұқсастығы, елдердің заңнамаларын стандарттау, қалалардың әлеуметтік-экономикалық мәселелерінің шешімдері олардың аймақтық ерекшеліктерін жоймайды. Қазақстан бұл ілгерілеушілік қозғалыстан тыс қалған жоқ және тарихи урбанистиканы зерттеу отандық тарих ғылымының ең қарқынды дамып келе жатқан бағыттарының бірі болып табылады. Қаланың этнодемографиялық тарихы, мемлекеттік, өңірлік және жергілікті билік органдарының өзара іс-қимыл тәжірибесі, қазіргі кезеңдегі дамуы мен трансформациясы Қазақстан қалалары, соның ішінде шағын қалалар халқының құрылымын зерттеу қажеттілігін тудырады. Зерттеудің мақсаты – Петропавл қаласының мысалында тарихи ретроспективада Солтүстік Қазақстандағы этнодемографиялық процесстер, өйткені, онда қала халқының құрылымына әсер еткен барлық әлеуметтік-экономикалық процесстер жинақталған. Қолданылған тарихи әдістердің жиынтығы XIX ғасырдан XX ғасырдың басына дейінгі қаланың әлеуметтік, этнодемографиялық дамуының спектрі мен динамикасын қарастыруға мүмкіндік берді. Әсіресе, өңір өлкетанушыларының пайдаланылған деректік материалдарын атап өту қажет.

1. Морозов М.А. Петропавловск в дореволюционных литературных источниках. Очерки. - Ленинград, 1991. - 119 с.

2. Красовский М. Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами генерального штаба. Область сибирских киргизов. Т. 16, ч. II. - СПб., 1868.

3. Семенов А.И. Город Петропавловск за 200 лет /1752-1952/: исторический очерк. - Петропавловск, 1952. - 209 с.

4. Асылбеков М.Х. Развитие сети железных дорог Казахстана в конце XIX - начале XX века. Казахстан в канун Октября. / Под ред. проф. П.Г. Галузо. - Алма-Ата: Наука, 1968. - 284 с. - С. 178¬ 213.

5. Бекмаханова Н.Е. Многонациональное население Казахстана и Киргизии в эпоху капитализма (60-е годы XIX в. - 1917 г.). - М., 1986. - 242 с.

6. Петропавловск: Серия «История городов Казахстана» / Ред. В.Я. Басин, А.С. Елагин. - АлмаАта: Наука, 1985. - 208 с.

7. Касымбаев Ж.К. Города Восточного Казахстана в 1861-1917 гг. - Алма-Ата: Наука, 1990. - 184 с.

8. Масанов Н.Э. и др. История Казахстана: народы и культуры: Учеб. пособие. - Алматы: ДайкПресс, 2000. - 608 с.

9. Толочко А.П. Омск в истории русско-казахских экономических, культурных и общественных связей (конец XIX - начало ХХ вв.): монография. - Омск: Издательство Омский государственный университет, 2010. - 176 с.

10. Щеглова Т.К. Ярмарки юга Западной Сибири в XIX - начале XX в.: Из истории формирования и развития всероссийского рынка. Барнаул: Изд-во АГУ, 2001. - 501 с.

11. Обзор Акмолинской области за 1913 год. Ведомость № 2 Омск, 1914 электронный ресурс URL https://istmat.org/node/55720 (дата обращения: 10.01.2025).

12. Кабульдинов З.Е. Народ Казахстана: история и современность. - Алматы: Арман ПВ, 2007. - с. 174-175.

13. Самаркин С.В. Социально-демографические процессы в Северном Казахстане в конце XIX - первой четверти ХХ века. Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата исторических наук. - Караганда, 2010. - 29 с.

14. СКГА Ф.158. Оп. 1. Д. 13. Л. 64.

15. Мелехин М.М. Немцы на границе Казахстана и Сибири (по документам Госархива СевероКазахстанской области) // AUS SIBIRIEN - 2005. Научно-информационный сборник. - Тюмень, 2005. - с. 94

16. Памятная книжка для Тобольской губернии на 1864 год / издана делопроизводителем Тобольского губ. стат. комитета В. Ильиным. - Тобольск: Тип. Тобольского губ. правления, 1864. - 454 с.

17. Алексеенко В.Н. Этапы и источники формирования славянского населения Казахстана в XVIII - начале XX века // Вестник Евразии (Москва), 2000. - № 2. - С. 5-21 URL https://cvberleninka.ru/article/n/etapv-i-istochniki-formirovaniva-slawanskogo-naseleniva-kazahstana-vxviii-nachale-xx-veka (дата обращения: 12.02.2025).

18. Северо-Казахстанская область: страницы летописи родного края. - Алматы: Казахстан, 1993. - 392 с.

19. Антонова И.В. Обрабатывающая промышленность Казахстана во второй половине XIX - начале ХХ вв. (на материалах Северного Казахстана. Автореферат на соискание ученой степени кандидата исторических наук. - А.-А., 1992 - 25 с. URL https://cheloveknauka.com/obrabatvvavuschava-promvshlennost-kazahstana-vo-vtorov-polovine-xixnachale-hh-vv-na-materialah-severnogo-kazahstana (дата обращения: 22.02.2025).