Leucaena Leucocephala (LAM.) de Wit. Апшерон жағдаиында өсімдік жамылғысын көгалдандыруды қалпына келтіруде паидалану перспективалары

Мақалада Абшерон жағдайында көгалдандыру және өсімдік жамылғысын қалпына келтіру бойынша Leucaena leucocephala (Lam.) de Wit. қолдану перспективалары қарастырылған. Өсімдіктерді қалпына келтіру, климатқа жақсы бейімделген және уақыт өте келе тұрақты орман қауымдастығына айналатын жаңа ағаш түрлерін отырғызу мәселесі әрқашан өзекті болып табылады. Ауданның топырақ-климаттық ерекшеліктерін ескере отырып, жасыл алқаптарды қалпына келтіру және қорғау үшін отырғызу материалы ретінде Leucaena leucocephala (Lam.) de Wit. қолдануға болады. Біз зерттеген және Апшерон жағдайында енгізілген Leucaena leucocephala (Lam.) de Wit. (ақ бас мимоза) тұқымын көгалдандыруда, егіншілікте, топырақты қорғау жабындарын жасауда пайдалану перспективалы түрі ретінде бірінші орынға шығарады. Өсірілген екпе материалды орман екпелерінде, іргелес қалалар мен елді мекендерде, тас жолдардың шеттерінде, өзендер мен су қоймаларында пайдалану жоспарлануда. Leucaena leucocephala (Lam.) de Wit. жылдам өсу қасиетіне ие және оны шағын жерлерде, тіпті шектеулі мөлшерде отырғызу арқылы да өсіруге болады. Бұл олардан тез арада жасыл желек жасауға, жеке шаруашылықтарда қосымша табыс көзі және жер асты суларын реттеуші ретінде пайдалануға мүмкіндік береді. Жасыл желектердің өнімділігін арттыру және кәдімгі ағаш түрлерін тез өсетін түрлермен (экономикалық тұрғыдан да құнды) ауыстыру мәселесін шешудің маңызы зор. Ол тұқыммен және вегетативтік жолмен оңай көбейеді, тез өседі, топырақта талғампаз. Қоршаған ортаның өзгерістеріне тез бейімделеді және құрғақшылыққа төзімді.

1. Агамиров У.М., Курбанов М.Р. Истории интродукции декоративных древесных растений на Апшероне. Труды Бот. Сада Инст. Ботаники АН. Азерб. ССР «Интродукция и акклиматизация растений». - Баку: Элм, 1985. - с.18-21.

2. Гусейнова А.И. Leucaena pulverulenta (Schltdl.) Benth. биоэкологические характеристики и экономическая эффективность вида // Всереспубликанский конкурс научных статей на тему «Социально-экономическое возрождение Шуша - новая вершина прогресса Азербайджана». Отдел координации и организации работы исследовательских центров UNEC Карабахский центр экономических исследований UNEC БАКУ - Официальный сайт президента UNEC Азербайджан Баку: 2022; с.83-87.

3. Парротта Ж.А. Leucaena leucocephala (Lam.) de Wit.: leucaena, tantan. Примечание к резолюции SO-ITFSM-52 Новый Орлеан: Лесная служба Министерства сельского хозяйства США, Южная лесная экспериментальная станция. 1992; с.8 .

4. Гусейнова А.И. Биоэкологические особенности и размножение Leucaena pulverulenta Benth. в условиях Апшерона// Конференция по медицине, здравоохранению и наукам о жизни (ICMeHeLS) 01-04 июля, Международное общество исследований в области образования и науки (ISRES) 2022; с.18-24.

5. Бейдеман И.Н. Методика фенологических наблюдений при геоботанических исследованиях. - М., Л., 1954. - с.127.

6. Дайнеко Н.М. Анатомия и морфология растений: практическое пособие для студентов специальности 1 - 31 01 01-02 «Биология (научно-педагогическая деятельность)» / М-во образов. РБ, Гомельский государственный университет имени Франциска Скорины. - Гомель: УО «ГГУ им. Ф. Скорины», 2007. - с. 153.

7. Молчанов А.А. Методика изучения прироста древесных растений. / Молчанов А.А., Смирнов В.В. - Москва: Наука, 1967. - с.100.

8. Колесников В.А. Методы изучения корневой системы древесных растений. В.А. Колесников. - Москва: Лесн. пром-сть, 1972. - с. 152.

9. Соколова Т.А. Декоративное растениеводство: Цветоводство: учебник для студ. вузов. - 4-е изд., стер. / Соколова Т.А., Бочкова И.Ю. - Москва: Академия, 2010. - с.432.