І. ЕСЕНБЕРЛИННІҢ «КӨШПЕНДІЛЕР» РОМАНЫНДАҒЫ ӘЙЕЛДЕР ТАҒДЫРЫ

Мақалада қазақ тарихи романдарындағы әйелдер бейнесінің сомдалуы қарастырылады. Әйел бейнесінің сомдалуына байланысты Ғабит Мүсірепов пен Задан Жұмағалидың пікірлері негізге алынып, әйелдер бейнесіне тән қасиеттерді көрсетуде алуан түрлі көркемдік тәсілдерді қолдану қажеттілігі айтылады.
Ілияс Есенберлиннің «Көшпенділер» трилогиясындағы Жаған бике, Аққозы, Күнімжан, Рабиу – Сұлтан Бегім, Гүлбаһрам патшайым бейнелерінің сомдалуындағы автордың суреткерлік шеберлігі талданады. Бұл бейнелердің көркем бейне және зерделенген тарихи кейіпкерлер екеніне назар аударылады. Әйелдер бейнесі арқылы заманның ең бір жауапты, шешуші сәттеріндегі олардың болмыс – бітімі, іс – әрекеті ғана емес, сол дәуірдегі қоғамдық, әлеуметтік, тарихи, саяси оқиғалар шынайы түрде бейнеленуі көрсетіледі.
Жазушы «Көшпенділер» романында қаһарманның мінез қырларын, ерекшелігін байқата отырып, олардың түпкі мақсатын, көздеген мұраттарын аңдатуда монологпен қатар жүретін диалог тәсілін шебер қолданғаны айқындалады.

1. Жұмалиев Қ. Стиль – өнер ерекшелігі. – Алматы: 1966. – 384 б.

2. Нұрғали Р. Телағыс. Әдеби дәстүр мен әдеби даму. – Алматы: Жазушы, 1986. – 384 б.

3. Жұмағали З. Уақыт және әдебиет. – Қарағанды: Қарағанды университеті, 1999. – 336 б.

4. Мүсірепов Ғ. Тұтқын қыз. Повестер мен ой – толғамдар. – Алматы: Балауса, 1993. – 512 б.

5. Есенберлин І. Он томдық шығармалар жинағы. Көшпенділер: Тарихи трилогия. Т.7. – Алматы: Жазушы, 1986. – 328 б.

6. Алпысбаев Қ. Тарихи шығарма: таным мен көркемдік. – Алматы: 1999. – 271 б.