АУЫР МЕТАЛДАР МЕН ПЕКТИН БАР ОРТАДА ӨСЕРІЛГЕН БИДАИ ӨСКІНДЕРІНІҢ ФОТОСИНТЕЗ

Пектиндер жоғары адсорбциялық қабілеттеріне байланысты су объектілері мен топырақты ауыр металдардан тазартатын құрал ретінде қарастырылады. Зерттеу пектиндерді өсіру ортасына енгізу кадмий және мырыш сияқты ауыр металдардың уыттылығына қалай әсер ететінін анықтауға бағытталған. 10-4 Моль концентрация- сындағы кадмий мен 5 мМоль концентрациясындағы мырыш өсімдіктердің 10 күндік қатты бидай өскіндерінің (Triticum durum Desf) биомассасының жиналуын тежейтіні анықталды. Пектиндер бұл әсерді жұмсартады, бірақ шамалы. Сонымен қатар, ауыр металдар мен пектин бар нұсқаның өскіндерінде тамыр үлесінің біршама өсуі байқалды. Өскіндердің жапырақтарының ауданы ауыр металдардың әсерінен де азайды, жас жапырақтар ең көп зардап шекті. Пектиндердің қосылуы жапырақ бетінің қалыптасуына теріс әсер етті, бұл көрсеткіштің төмендеуі байқалды. Пектиндер бидай өсімдіктерінде органикалық көміртектің көбеюіне ықпал етеді, Фотосинтездің негізгі пигменттерінің мөлшері төмендейді. Алайда, пектиндермен нұсқаларда хлоропласттардың фотохимиялық белсенділігі тек ауыр металдармен ерітінділерге қарағанда жоғары деңгейде сақталады.

1. Донченко Л.В., Фирсов Г.Г. Пектин: основные свойства, производство и применение. - М.: ДеЛи принт, 2007. - 276 с.

2. Chand A., Chand P., Khatri G.G., Paudel D.R. (2021). Enhanced removal efficiency of arsenic and copper from aqueous solution using activated Acorus calamus based adsorbent. Chem. Biochem. Eng. Q., 35 (3), 279-293.

3. Shakoor, M.B., Niazi, N.K., Bibi I., Shahid M., Sharif, F., Bashir, S., Shaheen, S.M., Wang, H., Tsang, D.C.W., Ok, Y.S., Rinklebe, J. (2018). Arsenic removal by natural and chemically modified watermelon rind in aqueous solutions and groundwater. Sci. Total Environ., 645 1444. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2018.07.218

4. Jakybik-Kolon, A., Bok-Badura, J., Karorn, K., Mitko, K.; Milewski, A. (2017). Hybrid pectin-based biosorbents for zinc ions removal. Carbohydr. Polym., 169, 213-219.

5. Tarmizi, A.N.M., Ismail, N., Ahmad, H. (2018). Preliminary study on heavy metal removal and turbidity reduction from groundwater by using apple pectin (bioflocculant). Int. J. Environ. Eng., 9, 271-281.

6. Karim, A.; Raji, Z.; Karam, A.; Khalloufi, S. (2023). Valorization of fibrous plant-based food waste as biosorbents for remediation of heavy metals from wastewater - A Review. Molecules, 28, 4205. https://doi.org/10.3390/molecules28104205

7. Щербина И.А., Касьянов П.Ф., Бояр Е.В. Об определении площади листьев различных видов пшеницы // Биологические науки. - 1985. - № 5. - С. 105-108.

8. Третьяков Н.Н., Карнаухова Т.В., Паничкин Л.А. Практикум по физиологии растений. - М.: Агропромиздат, 1990. - С. 109-113.

9. Фотосинтез: Методические рекомендации к лабораторным занятиям, задания для самостоятельной работы и контроля знаний студентов / Авт.-сост. Л.В. Кахнович. - Мн.: БГУ, 2003. - 88 с.

10. Аликов Х.К. Фотоколориметрический метод определения содержания углерода в листьях мокрым сжиганием в хромовой смеси // Методы комплексного изучения фотосинтеза. Вып. 2. - Л., 1983. - С. 6-14.

11. Серегин И.В., Иванов В.Б. Физиологические аспекты токсического действия кадмия и свинца на высшие растения // Физиология растений. - 2001. - Т. 48. - № 4. - С.606-630.

12. Нестерова А.Н. Действие тяжелых металлов на корни растений. 1. Поступление свинца, кадмия и цинка в корни, локализация металлов и механизмы устойчивости растений // Биол. науки. - 1989. № 9. - С. 72-86.

13. Репкина Н.С., Нилова И.А., Казнина Н.М. Сравнительный анализ воздействия избытка цинка на рост побега Sinapis alba L. и Brassica juncea (L.) Czern. // Труды Карельского научного центра Российской академии наук. - 2022. - № 7. - С. 85-91.

14. Punz W.F., Sieghardt H. (1993). The response of roots of herbaceous plant species to heavy metals. Environ. Exp. Bot, 33, 85-98.

15. Корнилов, А.А. Размеры листьев как показатель условия развития пшеницы // Доклады АН СССР. - 1951. - №4. - 23 с.

16. Венжик Ю.В., Титов А.Ф., Холопцева Е.С., Таланова В.В. Раздельное и совместное действие низкой температуры и кадмия на некоторые физиологические показатели пшеницы // Труды Карельского научного центра РАН. - 2015. - № 12. - С. 23-34.

17. Батова, Ю.В., Казнина, Н.М., Лайдинен, Г.Ф., Титов, А.Ф. Влияние кадмия на некоторые физиологические процессы у растений тимофеевки луговой (Phleum pratense L.) // Труды Карельского научного центра РАН. - 2013. - С. 52-58.

18. Meunier, N.; Blais, J.-F.; Tyagi, R.D. (2004). Removal of heavy metals from acid soil leachate using cocoa shells in a batch counter-current sorption process. Hydrometallurgy, 73, 225-235.