ТАҒАМ ӨНІМДЕР ӨНДІРІСІНІҢ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ

Мақалада Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша тамақ өнеркәсібі нарығына талдау ұсынылған 01.02.2023 ж. жағдай бойынша ет және ет өнімдерін өндірушілердің негізгі үлесі әлемдік тәжірибеде ет өнімдері биологиялық, сондай-ақ химиялық тәуекелдермен сипатталатын жоғары қауіпті өнім ретінде қарастырылады. Кодекс Алиментариус пен Халықаралық Эпизоотиялық Бюроның (ХЭБ) құжаттарында жануарлардан алынатын өнімдерге тәуекелге бағдарланған тәсілді қолдануға нұсқаулар қамтылады. Алайда, Кодекс Алиментариус олар дайын өнімге қатысты және адам денсаулығына қатысты, ал ХЭБ құжаттарында көбінесе ауылшаруашылық жануарларының ветеринарлық әл-ауқатына қатысты. Технологиялық құрамдас бөлік көрсетілген құжаттарда ерекшеленбейді, бірақ ол жеке тәуекелдерді де, олардың жиынтығын да басқарудың маңызды тетігі болып табылады, бұл кепілдік берілген қауіпсіздік өнімін жарамдылық мерзімі ішінде, сонымен қатар адам денсаулығына да, эпизоотиялық әл-ауқатқа да қауіпсіздікті қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Азық-түлік өнімдерінің қауіпсіздігі мен олардың сапасы, ассортименттік және бағалық қолжетімділігі көбінесе елдің әлеуметтік-экономикалық даму бағдарламасының табысты іске асырылуын айқындайтын басым ұлттық жоба болуға тиіс.

1. Aleshkov A.V., Kalenik T., The G., Matkina E.V. «Innovasii V pitshevoy industrii: sistemnoe obobtshenie [Innovations in the food industry: system generalization]» // Vestnik Kamchatskogo gosudarstvennogo technicheskogo University. -2016. -№36.-РР. 41-44 [in Russian]

2. Kantere V.M., Matison V.A., Khangazheeva M.A., Sazonova Yu.S. «Sistema bezopasnosti produktov pitaniya na osnove printsipov HASSP [Food safety system based on HACCP principles] » // Publishing house «Printing house of the Russian Academy of Agricultural Sciences», 2019:6 – (in Russian)

3. Bobreneva I.V. « Funkcional'nye produkty pitaniya i ih razrabotka. [Functional food products and their development] ». Sankt-Peterburg Izd-vo: Lan', 2019. (in Russian)

4. Donchenko L.V., Nadyka V.D. «Bezopasnost pishevoy produktsii [Food safety]». – M.: Publishing house «Yurayt», 2023. – 452 р. [in Russian].

5. Zhvirblyanskaya A.Yu. Fundamentals of microbiology, sanitation, and hygiene in the food industry. - M.: Publishing house "Food industry". – 2020. - 892 p. (in Russian).

6. Radakovic M. «Food safety – flexible approaches to production and official controls». Procedia Food Science. 5(2015): 247–249.

7. Kudryasheva A.A. «Pishevye dobavki I prodovolstvennaya bezopasnost [Food additives and food safety]». Food industry, No. 7, 2000 [in Russian].

8. Muratova E.I., Tolstykh S.G., Dvoretskii S.I. Zyuzina O.V., Leonov D.V. Avtomatizirovannoe proektirovanie slozhnykh mnogokomponentnykh produktov pitaniya: ucheb. pos. dlya studentov. – Tambov Izdatel'stvo FGBOU VPO «TGTU», 2011. - 45 s. [in Russian].

9. Shevchuk D.A. «Upravlenie kachestvom [Quality management]» Textbook. - M.: Publishing house «GrossMedia», ROSBUH, 2008. – 216 р. [in Russian].

10. Codex Alimentarius. International standards for food products. GENERAL FOOD HYGIENE CXS 1-1969, 43 p. [in Russian].

11. GOST R 56406–2015 Lean production. Audit. Questions for evaluating the management system. – М.: Standartinform, 2015. – 50 p. [in Russian].

12. GOST R 51814.7–2005 Quality management systems in the automotive industry. Assessment of quality management systems. – М. Standartinform, 2005. – 50 p. [in Russian].

13. Dobrutskaya E.S. Food ecology // Vegetables of Russia. - 2010. - No. 2(8). - P.22-25. [in Russian].

14. Safety and quality of food products. The role of FAO. [Electronic resource]. - Access mode: https://www.fao.org/food-safety/en/ [in Russian].

15. Pozo H. «Critical Factors of Success for Quality and Food Safety Management: Classification and Prioprization». Universal Journal of Industrial and Business Management. 6(2018): 30-41.