КАРТОГРАФИЯЛЫҚ ВИЗУАЛИЗАЦИЯ ЗЕРТТЕУ ӘДІСІ РЕТІНДЕ КҮМІС БҰЛТТАР ӨРІСТЕРІНІҢ ГЕНЕЗИСІНІҢ ТРОПОСФЕРАЛЫҚ ҚҰБЫЛЫСТАРМЕН БАЙЛАНЫСЫ

Таңдалған тропосфералық факторлардың орташа ендік күміс бұлттардың пайда болуы мен эволюциясына әсері синтетикалық карталарды құру және талдау әдісімен зерттеледі. Жоғары атмосфераны қашықтықтан спутниктік зондтаудың анағұрлым дәл деректерін тропосфераның физикалық жай–күйінің объективті көрсеткіштерімен салыстыруға мүмкіндік беретін әдістің негіздері қарастырылған. Бұл ретте екі ақпарат түрінің де картографиялық түсінігі бар, онда метеорологиялық құбылыстардың дамуының сандық сипаттамалары бар. Стандартты бағдарламалық құралдар мен рәсімдерді қолдану негізінде синтетикалық карталарды құру процесі толыққанды қаралды. Бірқатар типтік мысалдарда тропосферадағы арнайы жылдам дамитын үдерістердің дамуымен күміс бұлттар өрістерінің орналасуында айқын байланыстылықтың болуы көрсетілген. Фронтогенездің және онымен байланысты циклондар мен окклюзияның мезосфералық күміс бұлттар өрістерінің қалыптасуына әсері ерекше назар аударуға тұрарлық. Ішкі гравитациялық толқындардың генерациясы және олардың мезосферадағы температура өрісіне әсері туралы түсінік негізінде анықталған байланыстарды түсіндіру ұсынылады. Қарастырылған феноменді зерттеуді одан әрі дамыту перспективалары ұсынылды.

1. Solodovnik A., Kudabayeva D. Variation in the Area of the Global Field of Noctilucent Clouds of the Northern Hemisphere in 2007–2012 Seasons // Geomagnetism and Aeronomy, vol. 55, No 2, pp. 261– 265.

2. Солодовник А.А., Кудабаева Д.А., Крючков В.Н., Леонченко А.С.// Серебристые облака: проблема образования и вопрос о дефинициях.// Известия НАН РК, № 4, 2011. – С.105–110.

3. P. Dalin, A. Pogoreltsev, N. Pertsev, V. Perminov, N. Shevchuk, A. Dubietis, M. Zalcik, S. Kulikov, A. Zadorozhny, D. Kudabayeva, A. Solodovnik, G. Salakhutdinov, and I. Grigoryeva // Evidence of the formation of noctilucent clouds due to propagation of an isolated gravity wave caused by a tropospheric occluded front// Geophys. Res. Lett., 42, 2037–2046, doi:10.1002/2014GL062776.

4. Бронштэн В.А., Гришин Н.И. Серебристые облака. М.: Наука, 1970, 360 с.

5. Солодовник А. А. Журавлёв П. Л / Серебристые облака: проблема происхождения, изучение примера антропогенного генерирования облачного поля / Материалы XXIII Международной научно–практической конференции «Наука и Современность – 2013», РФ, г. Новосибирск. – С. 19–23.

6. Солодовник А. А. Журавлёв П. Л / Методика и первые результаты картографического анализа связи генезиса серебристых облаков с метеорологией тропосферы/ Сборник материалов ХII Международной научно–практической конференции «Новое слово в науке и практике: гипотезы и апробация результатов исследований», Новосибирск, 2014, – С. 17–22.

7. Солодовник А. А. / Атмосферное электричество и происхождение серебристых облаков / Земля и Вселенная, №6, 2007, – С. 64–69.